Во декември 2017 година, само неколку недели пред милиони Руси да почнат да ја слават Новата година, еден од најомилените празници во земјата, главната руска разузнавачка агенција објави дека спречила заговор на Исламска држава за убиство на славениците додека тие ги посетувале истакнатите атракции во вториот по големина град во земјата, Санкт Петербург.
Иако беше далеку од првиот пат кога Федералната служба за безбедност (ФСБ) тврдеше дека спречила терористички напад, најавата беше невообичаена за нејзиното признавање од каде е добиена дојавата: а тоа се Соединетите Држави.
И Кремљ отиде дотаму што претседателот Владимир Путин, кој е и самиот поранешен офицер на КГБ, лично им се заблагодари на тогашниот претседател на САД, Доналд Трамп.
Еден месец подоцна, директорите на трите главни руски разузнавачки и шпионски агенции отпатуваа во Вашингтон, што беше крајно невообичаена појава.
Слично нешто се случи само две години подоцна.
Можеби ова беше знак за успешна точка во размената на информации во американско-руското разузнавање.
Пред три недели, на почетокот на март, до руските разузнавачки агенции беше пренесено предупредување за „непосреден“ терористички заговор. Амбасадата на Соединетите Држави, исто така, излезе во јавноста со предупредување до американските граѓани. Предупредувањето, кое беше прифатено од други амбасади, очигледно го налути Кремљ.
На состанокот со безбедносните службеници на 19 март, Путин потврди дека Русија добила дојава за разузнавањето – но ги отфрли како „исполната пропаганда“ и „уцена“ со цел „да го заплаши и дестабилизира општеството“.
Три дена подоцна, во Градското собрание на Крокус кое е луксузно место за концерти во предградието на Москва, повеќе од 140 луѓе беа убиени кога вооружени напаѓачи отворија оган врз посетителите на концертот, а потоа го запалија местото. Тоа беше најлошиот терористички напад во Русија во последните две децении.
За некои поранешни американски разузнавачи, вината за лошата соработка паѓа директно на рамениците на Москва: руските безбедносни служби го гледаат споделувањето разузнавачки информации како можност за стратешка и политичка добивка пред се друго.
„Руските безбедносни служби се многу предаторски. Тие не се заинтересирани за соработка, но ги користат таквите ангажмани за да развијат информации за таргетирање и да вознемируваат. Тоа е само природата на нивното верување, нивната работа“, рече Даглас Лондон, пензиониран висок оперативен офицер на ЦИА, кој беше вклучен во размената на информации во декември 2017 година.
Руските агенции повеќе би сакале да бараат помош од американското разузнавање со противниците на Кремљ кои живеат на Запад, означувајќи ги како терористи или криминалци, рече тој.
„Заблуда“ е да се гледа на успехот во Санкт Петербург како на показател за состојбата на разузнавачките односи, вели Даглас за РСЕ.
Сомнежи, недоверба и стари навики
По распадот на Советскиот Сојуз, додека Москва и Вашингтон се обидоа да ги закопаат секирите од Студената војна, двете страни се обидоа да поттикнат начин за споделување разузнавачки информации во низа области: тероризам, трговија со дрога и луѓе и сајбер криминал, меѓу другите незаконски активности.
Тие напори се зголемија по терористичките напади на Соединетите Држави на 11 септември 2001 година. Путин стана првиот лидер кој се јави во Белата куќа и понуди руска помош во она што САД го нарекоа „глобална војна против тероризмот“.
Но, старите навики беше тешко да се прекинат за некои руски функционери и офицери, особено тврдокорните во безбедносниот и воениот естаблишмент. Ова го вклучува Путин, 16-годишен ветеран на КГБ, кој ја предводеше Федералната служба за безбедност или ФСБ, пред да стане претседател.
Русија беше зафатена од голем број терористички напади и самоубиствени бомбашки напади во 2000-тите. Најлошото се случи во септември 2004 година, кога напаѓачите од Чеченија и Ингуш го зазедоа основното училиште во јужниот град Беслан, држејќи повеќе од 1100 луѓе како заложници речиси три дена, додека судирот не заврши со неуспешен обид за спасување. Над 330 луѓе загинаа, повеќето деца.
До нападот на градското собрание на Крокус на 22 март, тоа беше најсмртоносниот терористички напад во претседателството на Путин – и Путин посочи дека Западот е делумно виновен.
Една деценија по Беслан, американските разузнавачи се пожалија на недостаток на соработка со нивните руски колеги во пресрет на Олимпијадата во Сочи во 2014 година. Москва подоцна ја призна помошта на САД и другите западни сили во спречувањето напади.
Една светла точка: во 2011 година, ФСБ ги информираше ФБИ и ЦИА за Тамерлан Царнаев, човекот роден во Чеченија, кој, заедно со неговиот брат Џохар и остатокот од неговото семејство, добија азил во Соединетите Држави во 2000-тите. ФСБ предупреди дека Царнаев го прифатил радикалниот исламизам и стравува дека планира да се врати во Русија за да се приклучи на милитантна група.
Две години подоцна, Тамерлан и Џохар поставија две рачно изработени бомби за време на маратонот во Бостон, при што загинаа три лица, а беа повредени 281. Тримесечната проверка на позадината на ФБИ, спроведена од руската истрага, не покажа никакви врски со тероризам.
Извештајот на генералниот инспектор на Министерството за правда откри недостатоци во начинот на кој американските агенции постапувале со руските информации, но исто така посочи дека ФСБ не одговорила на дополнителното барање на Американците.
ФСБ редовно соработуваше со колегите од ФБИ за прашањата за сајбер криминал. Тоа се уништи во 2016 година, кога офицерите во сајбер единицата на ФСБ беа уапсени и обвинети за предавство. Протекувањето до руските медиуми сугерираше дека офицерите на ФСБ биле цел на работа со американски официјални лица, а ривалска разузнавачка агенција можеби ја организирала истрагата.
„Американските и руските разузнавачки служби работат на различни системи на вредности, што сериозно ја отежнува соработката“, рече Стивен Хол, кој се пензионираше во 2015 година откако ги водел руските операции во ЦИА.
Русите го гледаат споделувањето разузнавачки информации како „тројански коњ“ на моменти, рече тој во извештајот за Карнеги фондацијата за меѓународен мир од 2017 година.
„Русија го разбира нашиот западен, оптимистички пристап, со надеж за споделување и ќе го искористи за она што Путин го смета за своја предност, на начин на кој САД и Западот ќе бидат збунети“, вели Хол.
Путин повторно го засили распространетиот руски воен и разузнавачки апарат, кој ги вклучува ФСБ, како и воената разузнавачка агенција позната како ГРУ, странската разузнавачка агенција или СВР, и други ентитети со преклопувачки приоритети и буџети.
Тоа резултираше со конкуренција и жестоко ривалство, при што некои агенции се потценуваат една со друга. Корупцијата е постојан проблем, како и подготвеноста на некои агенции да ангажираат криминалци или организирани криминални групи.
Во неколку наврати двете страни ќе соработуваа во случај кога одеднаш руската страна ќе престане да споделува информации.
ФБИ беше „оставена со силно чувство дека истрагата премногу се доближува до поединци или организации во Русија кои имаат врски со руската влада“, напиша Хол.
Напад на градот Kрокус
Во декември 2016 година, американски официјални лица исфрлија десетици руски дипломати, за кои многумина веруваа дека се разузнавачи кои работат под дипломатско покривање и затворија два руски имоти, наводно познати како објекти за собирање разузнавачки информации. Русија возврати во иста мера.
Американските власти подоцна заклучија дека руското разузнавање, со одобрение на Путин, се вклучило во опсежна кампања за мешање во претседателските избори во 2016 година.
Долгогодишните тензии околу Украина целосно избувнаа со руската инвазија во февруари 2022 година, што доведе до пад на билатералните односи. Соединетите Држави го засилија споделувањето воено разузнавање со Киев, од кои некои беа искористени за таргетирање на руските сили.
Пред три недели, на 7 март, Амбасадата на САД го издаде своето предупредување за можен „неизбежен“ напад во рок од 48 часа. Еден ден претходно, според „Њујорк тајмс“, официјален претставник на ЦИА во Москва пренесе предупредување до руските власти, заедно со деталите дека ИС-К, огранок на екстремистичката група Исламска држава е организатор.
Нападот во градското собрание на Крокус се случи околу две недели подоцна, на 22 март. Исламска држава ја презеде одговорноста, а четворицата мажи што Русија ги обвини за извршувањето се од Таџикистан, една од централноазиските земји чии граѓани ги зголемија редовите на ИС-К од нејзиното основање во Авганистан во 2014 година.
Важно за руските официјални лица беше дека јавното предупредување од Амбасадата на САД дојде една недела пред претседателските избори во Русија, на кои Кремљ беше решен да обезбеди висок одзив за да помогне да се прикаже широка поддршка за Путин.
„Мислам дека Американците јасно го дадоа ова предупредување со добра волја“, рече Марк Галеоти, британски експерт за руските безбедносни агенции.
„Запомнете, една од клучните цели на Кремљ беше токму да се осигура дека има висока излезност“, рече Галеоти во интервју за РСЕ.
„Ако луѓето се загрижени дека некое место каде што се собирате заедно може да стане терористички напад, тогаш можно е тоа да влијае на излезноста. Така, мислам дека Путин, припишувајќи им на Американците токму такви цели што можеше да ги има, реши луто да возврати“.
После тоа, Путин и директорот на ФСБ, Александар Бортников, заедно со други официјални лица, продолжија да инсистираат дека Украина и Соединетите Држави имале улога и покрај отсуството на докази.
Бортников го призна предупредувањето на американското разузнавање, но го отфрли, нарекувајќи го „од општа природа“.
„Ние, се разбира, реагиравме на оваа информација и презедовме соодветни мерки“, рече тој на 26 март.
Сепак, на денот кога предупредувањето од Амбасадата на САД излезе во јавноста, самата ФСБ објави дека спречила, како што рече, заговор на Исламска држава за напад на синагога во Москва.
Разузнавање и дезинформација
Соединетите Држави можеби избраа да ја објават заканата овојпат, бидејќи таа беше неизбежна и Вашингтон немаше доволно детали што ќе им дозволат на руските служби да го спречат нападот, вели аналитичарот Лондон.
Извршната наредба на САД датира од 2015 година и наложува американските разузнавачки агенции да споделуваат предупредувања за можни терористички напади со други нации, дури и ако тие нации се противници, како Русија или Иран.
На 4 јануари, во два самоубиствени напади во иранскиот град Керман загинаа 95 луѓе, напад за кој одговорноста ја презеде Исламска држава.
Три недели подоцна, американските власти соопштија дека му дале на Иран однапред предупредување за можен напад на Исламска држава во земјата.
Предупредувањето на САД никогаш не беше потврдено или јавно признаено од Техеран.
Друг проблем што го поткопа споделувањето на американско-руското разузнавање, тврдат американските официјални лица, е подготвеноста на Русија да ги вбризга информациите со пропаганда или директна дезинформација.
„Русија го истурка наративот дека САД ја создале Исламската држава како изговор за одржување на присуство на Блискиот Исток“, рече Лондон.
Тоа тврдење со години го повторуваат иранските медиуми контролирани од државата, па дури и некои пакистански шпиони.
Глен Корн, друг поранешен агент на ЦИА кој служел во Русија, вели дека тврдењето на руското разузнавање за Исламска држава имало и за цел да го продлабочи военото присуство на Москва во Централна Азија.
Во знак дека продолжува некаков вид споделување доверливи информации, руското Министерство за внатрешни работи на 28 март објави екстрадиција од Соединетите Држави на Русин кој беше обвинет за злоупотреба на својата ќерка на Флорида, каде што живеел мажот.
Човекот беше приведен од американските власти и екстрадиран во Русија „како резултат на интеракцијата меѓу агенциите за спроведување на законот на Руската Федерација и Соединетите Држави“.
Извор: slobodnaevropa.mk
