Европската комисија ги одобри реформските агенди за пет земји од Западен Балкан – Албанија, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија – во рамките на механизмот за реформи и раст во вредност од 5 милијарди евра.
Овие агенди имаат цел да ги забрзаат економските и социјалните реформи и истовремено да ја усогласат секоја земја со стандардите на ЕУ. Се очекува реформите да го поттикнат економскиот раст, да го подобрат владеењето и да ја зајакнат регионалната стабилност додека овие земји напредуваат кон евентуалното членство во ЕУ.
Ова одобрување означува значаен чекор во посветеноста на ЕУ за поддршка на интеграцијата на Западен Балкан преку насочени инвестиции и техничка помош. Реформските агенди, кои беа подготвени во тесна консултација со националните чинители, се очекува да поттикнат значителни реформи во областите како што се владеењето на правото, јавната администрација и одржливоста на животната средина. Средствата кои ЕУ ќе ги дава на земјите во рамките на овој механизам ќе бидат зависни од мерливиот напредок во спроведувањето на реформите, обезбедувајќи одговорност и мерливи резултати.
„Импресионирана сум од работата на нашите партнери од Западен Балкан на нивните реформски агенди. Тоа покажува дека тие се посветени на успехот на Планот за раст. Тоа е нашиот патоказ да ги доближиме економиите на Западен Балкан до нашата. И да им дадеме на нивните компании пристап и средства да се натпреваруваат на нашиот единствен пазар. Сите имаат корист и тоа е голем скок напред кон Европската унија“ изјави претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.
За Северна Македонија, реформската агенда е клучен инструмент за забрзување на процесот на пристапување на земјата во ЕУ. Со фокусирање на зајакнувањето на владеењето на правото, борбата против корупцијата и зајакнувањето на економската отпорност, агендата се усогласува со пошироките цели за социо-економска конвергенција со ЕУ, обезбедувајќи основа за посилна интеграција на единствениот пазар на ЕУ. Северна Македонија ќе има корист од околу 500 милиони евра во следните пет години, што ќе ги поддржи клучните реформи и инвестиции во различни сектори.
Реформска агенда на Северна Македонија
Реформската агенда на Северна Македонија става силен акцент на решавањето на постојаните предизвици во полето на владеење на правото. Независноста на судството останува клучна грижа, а Европската комисија препорача конкретни мерки за зајакнување на ефикасноста, транспарентноста и одговорноста на судството. Тие вклучуваат усвојување на нови закони за јавно обвинителство, зајакнување на функционирањето на Судскиот совет и обезбедување соодветни финансиски и човечки ресурси за судството. Важна цел е операционализацијата на автоматизираниот систем за управување со случаи до 2026 година, кој се очекува да ги намали одложувањата и да го подобри постапувањето со случаите.
Борбата против корупцијата е уште еден еден значаен елемент во реформската агенда. Северна Македонија се обврза да ги зголеми ресурсите на јавното обвинителство, особено во справувањето со организираниот криминал и случаите на корупција на високо ниво. Комисијата препорача усвојување на нов кривичен законик усогласен со стандардите на ЕУ до 2025 година, со посебен фокус на справување со злоупотребата на моќта и обезбедување ефективно гонење на случаите на корупција. Напредокот во оваа област ќе се следи внимателно, бидејќи останува еден од клучните одредници за пристапување во ЕУ.
На економски фронт, реформската агенда се однесува на итна потреба на Северна Македонија за енергетска трансформација. Земјата во голема мера се потпира на увоз на јаглен и енергија, што ја прави ранлива на надворешни шокови. Реформската агенда повикува на инвестиции во обновливите извори на енергија, вклучително и соларна и ветерна енергија, и имплементација на Патоказот за праведна транзиција, чија цел е да се намали зависноста на земјата од јаглен и да се преквалификуваат работниците од регионите зависни од јаглен. Северна Македонија одвои приближно 200 милиони евра за енергетски реформи, со значително кофинансирање од ЕУ преку Фондот за реформи и раст. Овие реформи се во согласност со посветеноста на Северна Македонија кон Европскиот зелен договор и нејзините пошироки цели за климатска неутралност.
Се очекува земјата да ја модернизира својата дигитална инфраструктура, да го зголеми пристапот до широкопојасен интернет и да ги подобри електронските услоги. Ова не само што ќе помогне да се поедностават административните процеси за бизнисите и граѓаните, туку и да се зајакне сајбер безбедноста во согласност со регулативите на ЕУ.
Регионално влијание на реформските агенди
Реформските агенди одобрени за Западен Балкан ја одразуваат заедничката посветеност за подлабока регионална интеграција, што е критичен аспект на пошироката стратегија за проширување на ЕУ. Земјите во регионот се соочуваат со слични предизвици, вклучително и потребата од судски реформи, посилни антикорупциски рамки и подобрена инфраструктура. Со справување со нив преку координирани реформи, Западен Балкан може да ја зајакне регионалната соработка, да ја зајакне трговијата и да ја зголеми политичката стабилност.
Фокусот на регионалните проекти, како што се надградбата на транспортните коридори и енергетската инфраструктура, ќе го поттикне поврзувањето низ регионот и со ЕУ. Проектите како Коридорот 8, кој ја поврзува Северна Македонија со Бугарија, се симбол на заложбата на регионот кон поголема интеграција на европскиот пазар. ЕУ одвои околу 2 милијарди евра за поддршка на вакви инфраструктурни проекти низ Западен Балкан, помагајќи да се подобри поврзаноста и економскиот раст. Како што се обликуваат овие реформи, тие не само што ќе го доближат Западен Балкан до членството во ЕУ, туку и ќе ја зајакнат нивната улога како клучни партнери во политичкиот и економскиот пејзаж на Европа.
ИЗВОР: racin.mk
