Што научивме од патувањето на Си Џинпинг во Европа

По патувањето за кое имаше многу приказни, кинескиот претседател Си Џинпинг се враќа во Пекинг по петдневната европска турнеја од висок профил со застанувањa во Франција, Србија и Унгарија, што му овозможи на Пекинг да го зацврсти своето упориште во Централна и во Источна Европа.

Еве зошто е тоа важнo.

Наоѓање перспектива: Додека на патувањето Си се занимаваше со сè, од трговските врски со Европската Унија до односите на Кина со Русија во време на војната во Украина, турнејата може да се сведе на една сеопфатна порака од Кина: Си ја предводи растечката глобална суперсила која не може да биде ограничена и неговото влијание во Европа е тука за да продолжи.

Кинескиот лидер доби богато добредојде на црвен тепих во Париз од францускиот претседател Емануел Макрон и од лидерите пријателски настроени кон Кина, како што се српскиот претседател Александар Вучиќ во Белград и унгарскиот премиер Виктор Орбан во Будимпешта.

Во Франција, Макрон сакаше да постави некои построги европски позиции за Украина и за трговските субвенции – особено во врска со тековната истрага на ЕУ за кинеските електрични возила на европскиот пазар – додека сè уште се обидуваше да го шармира Си за други прашања.

Пред посетата, Макрон во јавни изјави тврдеше дека Европа треба да воспостави „поврамнотежени“ трговски односи со Кина, а тоа прашање беше разгледано на 6 мај за време на разговорите со Си Џинпинг и со претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен.

Како што вели Тереза Фалон, директорка на Центарот за студии за Русија за Европа за Азија пред посетата, ова ќе му овозможи на Макрон да „игра добар полицаец“, а на фон дер Лајен „да глуми лош полицаец“ во справувањето со Си.

Сепак, Си гледаше ефикасно да ги оттргне грижите и да постави клин меѓу Макрон и фон дер Лајен со тоа што категорично негираше какви било проблеми, погрешно ја претстави позицијата на Кина или нудеше отстапки кои беа само реторички.

Во меѓувреме, во Белград и во Будимпешта, Си изгледаше триумфално и доби „добредојде“ со висока кореографија што ги засили кинеските пораки за длабоки поделби во Европа околу тоа како да се ангажира со Кина.

Си ги напушти двете земји откако најави нови стратешки партнерства и инвестиции што дополнително ќе ја зацврстат релевантноста на Кина во Централна и Источна Европа.

Зошто е тоа важно: Јавното мислење за Кина низ поголемиот дел од Европа драматично се влоши во последниве години, особено во Централна и Источна Европа. Кога Си последен пат ја посети Европа во 2016 година, тој беше срдечно прифатен во Прага од тогашниот чешки претседател Милош Земан, среде бран инвестиции од висок профил и посети на Чешка, Србија и Полска.

Полска оттогаш го забави својот ангажман со Пекинг. Само Србија продолжи да ги продлабочува своите врски од таа групација од 2016 година.

Иако тоа означи забележителен чекор назад во регионот, заедно со ирелевантноста на кинескиот формат 14+1 за ангажирање со Централна и Источна Европа, оваа неодамнешна посета покажува дека Кина не може да биде блокирана и дека Пекинг има многу нови карти за игра во неговите пошироки односи со Европа.

Одразувајќи го ова кинеско гледиште, професорот од Универзитетот Ренмин, Ванг Вен, во една неодамнешна колумна напиша дека стратешките ваги изгледаат подготвени да се наведнат во корист на Кина бидејќи „Европа е желна за економско закрепнување повеќе од кога било“.

„Европа се преиспитува: откако ја изгуби Русија, не може да си дозволи да ја изгуби и Кина“, напиша Ванг.

Првото патување на Си во Европа по пет години се смета за дел од неговиот напор да го зголеми влијанието на Пекинг врз економските и политичките работи на континентот.

Повеќе од патувањето на Си во Европа

Тајван и Косово: За време на неговите заеднички забелешки со Си, Вучиќ ја искористи приликата да ги поврзе територијалните претензии на Србија со Косово со претензиите на Пекинг над Тајван.

„Како што имаме јасни позиции за прашањето на кинескиот интегритет – дека Тајван е Кина – така тие ја поддржуваат територијата на Србија без никаква резерва“, рече Вучиќ. Си подоцна рече дека Кина „ги поддржува напорите на Србија да го зачува нејзиниот територијален интегритет во однос на Косово“.

Следно прашање: Пред посетата на Си и среде голем број скандали поврзани со кинеска шпионажа и трговски скандали во Европа, јас и моите колеги го разгледавме ширењето на надзорните камери произведени од Кина од Дахуа и Хиквизижн, две делумно кинески државни компании, низ Централна и Источна Европа.

Истражувањето на РСЕ во девет земји во регионот покажува дека владите купиле милиони камери во последните пет години, и покрај безбедносните пропусти на уредите и слабите практики за податоци на производителите.

Без притисок: По нивните разговори на 9 мај,Си и Орбан го одржаа она што беше наведено како прес-конференција, но наместо тоа, само двајцата лидери читаа изјави без да одговараат на прашања.

Си славно избегнува какви било недоговорени средби со медиумите. МТВА, унгарски канал во државна сопственост и финансиран, ги имаше ексклузивните права за емитување на посетата на Си, а моите колеги во Унгарската служба на РСЕ не добија акредитација од кабинетот на унгарскиот премиер да присуствуваат на таа прес-конференција.

А, додека Си пристигна на белградскиот аеродром на 7 мај, српската државна телевизија РТС дури го прекина преносот на Изборот за песна на Евровизија за да направи простор за покривање на церемонијата за пречек на кинескиот лидер.

На што треба да се внимава

Сега кога големото патување на Си во Европа е завршено, вниманието ќе се сврти кон претстојната посета на рускиот претседател Владимир Путин на Кина. Датумите за патувањето на рускиот лидер сè уште не се потврдени, но Блумберг цитира извори од Кремљ кои велат дека тоа ќе се случи од 15 до 16 мај.