ИСТАНБУЛ (АА) – За само неколку часа првиот турски патник во вселената, Алпер Гезеравџи, полетува кон Меѓународната вселенска станица за да спроведе повеќе од десет научни експерименти за време на неговиот двонеделен престој во орбитата на Земјата, јавува Анадолу.
Откако датумот на лансирање беше одложен на 9 јануари, пилотот на Ф-16 треба да замине во мисијата Ax3 од американската сојузна држава Флорида вечерва околу полноќ по средноевропско време.
Полковникот Гезеравџи ја презема мисијата заедно со група колеги од Шпанија, Италија и Шведска.
Се очекува меѓународниот екипаж да се приклучи на Меѓународната вселенска станица во петок.
За време на двонеделната мисија на вселенската станица, Гезеравџи ќе спроведе 13 научни експерименти во името на универзитети и научни центри од Туркије.
Минатата година Туркије го избра Гезеравџи, пилот на Ф-16 во Турските воздухопловни сили, како прв вселенски патник за време на главниот технолошки настан во земјата ТЕХНОФЕСТ.
– Експерименти –
Првиот експеримент на Гезеравџи го разви Истражувачкиот центар Тубитак (Совет за истражување на науката и технологијата Мармара) за проучување на производството на легури со висока цврстина отпорни на високи температури.
Вториот проект развиен од центарот Мармара, експериментот gMETAL, ќе ги истражува ефектите на гравитацијата врз создавањето хомогена смеса помеѓу цврсти честички и флуиден медиум во услови без хемиска реакција.
Експериментот развиен од турскиот Универзитет Богазичи со центарот Мармара има цел да изврши тестови за раст и издржливост на видови микроалги приспособени на тешки услови на Земјата во негравитациски услови, да ги испита нивните метаболични промени, да ги одреди нивните перформанси за зафаќање јаглерод диоксид и способност за производство на кислород и да се развие систем за одржување на животот.
Проектот EXTREMOPHYTE, развиен од Универзитетот Еге во градот Измир, се обидува да ги открие следните генерации на растенија одгледувани во вселената и на Земјата.
Експериментот METABOLOM од Универзитетот во Анкара има цел да ги истражи негативните ефекти на вселенските услови врз здравјето на луѓето. За да ги истражи овие ефекти, тој ќе ги испита физиолошките и биохемиските промени во експресијата на генот и метаболизмот на астронаутите што учествуваат во вселенските мисии.
Експериментот MİYELOİD развиен од Универзитетот Хаџетепе во Анкара има цел да ги измери и процени условите за патување и вселената и оштетувањето од вселенското зрачење на кое се изложени учесниците во вселенските мисии.
Експериментот MESSAGE, развиен од истанбулскиот универзитет Ускудар користејќи методи на генетски инженеринг CRISPR, се обидува да идентификува гени чија функција сè уште не е откриена и да утврди кои имунолошки станици ќе бидат директно погодени од гравитацијата за време на вселенските мисии.
Експериментот ALGALSPACE, развиен од техничкиот универзитет Јилдиз во Истанбул, ќе ги споредува податоците за растот на антарктичките и умерените микроалги во вселената, а првпат ќе биде спроведена студија за употребата на поларните алги во вселената.
Експериментот CRISPR-GEM, исто така, од универзитетот Јилдиз, се обидува да ја истражи ефикасноста на CRISPR-техниките за уредување на гените на молекуларната биологија врз растенијата во микрогравитациска средина со цел да се разберат и подобрат одбранбените механизми на растенијата, еден вид скелет на биорегенеративни системи за одржување на животот што имаат цел да обезбедат одржлив систем во долгорочните вселенски мисии, една од главните пречки за иднината на човештвото во вселената.
Со експериментот PRANET подготвен од студентите на научно-уметничкиот центар Муш, ќе се истражува ефектот на прополисот врз бактериите во средини со микрогравитација.
Експериментот VOKALKORD спроведен од универзитетот Халич во Истанбул ќе се обиде да открие нарушувања во физиологијата на респираторниот систем поради промените на фреквенцијата во гласот со поддршка на вештачката интелигенција на паметен часовник и да ги истражи ефектите на нулта гравитацијата врз човечкиот глас.
Експериментот на кислородна сатурација од универзитетот Нишанташи во Истанбул се обидува да ги идентификува разликите и нарушувањата предизвикани од ниската гравитација со пресметување на нивоата на кислород во воздухот дадени со поддршка на вештачката интелигенција.
Со експеримент MİYOKA од Институтот за истражување на вселенска технологија Тубитак, Гезеравџи ќе состави компоненти без олово на електронска картичка во станицата, а подоцна ќе ги подложи на детално тестирање по враќањето на Земјата.
– Година на вселенското патување –
Откако претседателот Реџеп Таип Ердоган ја објави Националната вселенска програма во 2021 година, преземени се напори да се испрати турски државјанин во вселената.
Пријавите за астронаути беа објавени од Турската вселенска агенција во мај 2022 година, а кандидатите беа избрани врз основа на нивната работа и експертиза во инженерството, физиката, медицината, астрономијата и спортот.
Ердоган минатиот април објави дека Гезеравџи ќе биде првиот турски патник во вселената во историјата, откривајќи го неговото име на ТЕХНОФЕСТ.
Турската вселенска агенција е основана во 2018 година и ја објави својата вселенска програма во 2019 година, како и намерата да прати мисија со екипаж во вселената.
Ердоган во вторникот, исто така, ја истакна и важноста на мисијата Ax3, како научен потфат, но и како извор на инспирација за децата и младите.
Турскиот претседател изрази надеж дека мисијата „ќе биде нов почеток“.
„Ќе ја продолжиме оваа мисија. Секогаш ќе целиме повисоко“, рече Ердоган.
Извор: Anadolu Agency (AA)
