Од 21 до 27 јуни, во Кинотеката ќе се одржи Неделата на бугарски документарни филмови. Во седумте вечери посветени на авторите од новиот документаристички бран на бугарската кинематографија, како и класичните автори, ќе имате можност да проследите 10 краткометражни и долгометражни наслови.
Станислав Дончев (Stanislav Donchev), Јордан Тодоров (Jordan Todorov), Борислав Колев (Borislav Kolev), Андреј Паунов (Andrey Paounov), Светослав Стојанов (Svetoslav Stoyanov), Коста Биков (Kosta Bikov), Тонислав Христов (Tonislav Hristov), Елдора Трајкова (Eldora Traykova), Панчо Цанков (Pancho Cankov) и Анри Кулев (Anri Kulev) се авторите на филмовите од оваа селекција.
Продуцентката Мартичка Божилова, сценаристката Петја Александрова и филмскиот критичар и историчар на филмот Росен Спасов ќе бидат гости на оваа кинотечна програма и публиката ќе има можност да разговара со нив по проекциите на филмовите.
Петја Александрова е филмски, медиумски и уметнички критичар, историчар и теоретичар, професор на Нов бугарски универзитет. Работела како уредник во радио и телевизија, и неколку весници. Авторка е на четири монографии („Маките на титулата“, „Изгубени во гледањето“, „Преодни приказни за културата и комуникациите“, „Предности и предизвици на кратките форми“), бројни публикации во специјализираниот и периодичен печат, сценарија за телевизиски емисии („Понеделник осум и триесет“, „Ах, овие студенти“, „Магија на фенер“) и за документарни филмови („Карџали, лицата на пејзажот“, „Чувари на нашата совест“). Воедно, по завршување на првата филмска проекција на филмот СТРАЖАРИТЕ НА НАШАТА СОВЕСТ, Петја Александрова ќе ја промовира книгата Бугарскиот посттоталитарен документарен филм на Теодора Стоилова – Дончева (која воедно е и косценарист на филмот)
Росен Спасов (Софија, 1987 година), во 2017 година докторирал на Институтот за уметностите при Бугарската академија на науките. Филмски експерт во Одделот за меѓународни односи на Бугарскиот национален филмски архив. Активно пишува филмска критика за широк спектар на печатени и онлајн медиуми; автор е на книгата „Целулоид, целулоза и облаци: Трансмедијални предизвици за филмската критика во Бугарија (1989 – 2021)”. Продуценира и режира независни документарни филмови. Член е на Сојузот на бугарските филмаџии, Бугарскиот сојуз на новинари и ФИПРЕСЦИ.
Мартичка Божилова е филмски продуцент и сопственичка на продуцентската фирма АГИТПРОП, а во оваа ретроспектива е застапена со повеќе филмови. Со филмот НЕ ДОПИРАЈ МЕ во режија на Адина Пинтиле (неодамна прикажан во Кинотеката во рамките на Неделата на романски филм) ја добива Златната мечка на фестивалот во Берлин.
НЕДЕЛА НА БУГАРСКИ ДОКУМЕНТАРНИ ФИЛМОВИ
21 ЈУНИ (СРЕДА), 20:30 ч.
СТРАЖАРИТЕ НА НАШАТА СОВЕСТ
(Стражарите на нашата съвест / Guardians of our conscience)
Документарен филм, Бугарија
2021, 62 мин., колор, ДЦП
Режија: Станислав Дончев (Stanislav Donchev)
Сценарио: Петја Александрова, Теодора Стоилова-Дончева (Petya Aleksandrova, Teodora Stoilov)
Модерен групен социо-психолошки портрет на луѓе кои практикуваат „омразени“ професии во типично урбана средина. Тие се на различни возрасти, со различни сфаќања, животни искуства и соништа, и работат како контролори во јавниот превоз или на паркинзи. Како службеници ги мразиме, но како луѓе тие се „еден од нас“, обични, интересни, допадливи. Извршувањето на нивните должности секојдневно привлекува гнев и омраза кај останатите граѓани, бидејќи тие ги спроведуваат законите и прописите на секојдневно ниво. Филмот ги прикажува во таа спротивставеност, и како претставници на законот и како обични човечки суштества.
Филмот е продукциски развиен на Загреб докс про во 2021 година, и ја доби наградата на Документарната асоцијација на Европа.
Гости на проекцијата ќе бидат сценаристката Петја Александрова и Росен Спасов, филмски критичар.
22 ЈУНИ (ЧЕТВРТОК), 20:30 ч.
СОНУВАМ МУЗИКА
(Сънувам музика / I dream music)
Документарен филм, Бугарија
1983, 37 мин., колор, ДЦП
Режија: Анри Кулев (Anri Kulev)
Сценарио: Борис Христов (Boris Hristov)
Учествуваат: Иво Папазов, Милчо Левиев, Јилдиз Ибрахимова (Ivo Papazov, Milcho Leviev, Yildiz Ibrahimova)
СИФ – Авторски колектив ГЛОБУС ја продуцираше филмската сторија за кларинетистот Ибриам Папазов, познат како Ибријама, еден од најбараните музичари низ Бугарија. Неговата музика комбинира фолк и џез елементи на начин што ги шокираше светски познатите имиња од американскиот џез – луѓе на кои Бугаринот Милчо Левиев им ги пушташе снимките на Ибријама. Филмот е исто толку портрет на музичарот, неговото секојдневие и разбирање на светот и музиката, колку што е и поетски наратив за неизвалканите вредности во животот и уметноста.
Анри Кулев дипломирал графика за анимација на Државниот институт за кинематографија во Москва во 1975 година. Работел во студиото за анимација Бојана како режисер, уметник и писател. Член на меѓународното жири во Анеси, 1987 година. Во 1992 година ја основа Коулев филм продукција, држи предавања по режија на анимација и ја води програмата за анимација на Новиот бугарски универзитет, Софија. Режирал шест играни, тринаесет документарни и петнаесет анимирани филмови. „Хипотеза“ ги освои главните награди во Отава, Варна, Бугарија. „Cavalcade“ ги освои наградите во Краков, Полска; Толбухин, Бугарија; Пловдив, Бугарија. Работел на ТВ емисии и театарски продукции, а како илустратор има одржано десетина самостојни изложби.
Директорот на фотографија на СОНУВАМ МУЗИКА, Андреј Чертов, ја доби наградата на ФБКФ Пловдив ’85.
ЕСЕНСКИ
(Есенно / Autumnally)
Документарен филм, Бугарија
1982, 4 мин., колор, ДЦП
Режија: Панчо Цанков (Pancho Cankov)
Сценарио: Панчо Цанков (Pancho Cankov)
Филмска минијатура за девалвација на човечкиот труд. Лисјата од парковите и градините внимателно се собираат во посебни канти. Корпите се фрлаат во камион, но додека тој се движи низ улиците на Софија, собраните лисја се расфрлаат од ветрот.
Панчо Цанков (Пантелеј Константинов Цанков) е режисер (Софија, 1945 година). Дипломирал биохемија на Софискиот универзитет Св. „Климент Охридски“, а од 1973 година работи како асистент режисер, потоа како режисер во Студиото за популарни научни филмови (SNPF), подоцна во Студиото за популарни научни документарни филмови (SNPF) „Време“, во бугарска кинематографија. Три години бил културно аташе во Париз. Од 1996 година е вонреден наставник во НБУ. Во 1997 година е назначен за заменик министер за култура; од 2000 година е претседател на Евро-бугарскиот културен центар.
Автор е серија популарни научни и документарни филмови, за кои има добиено со повеќе од 20 национални и меѓународни награди: Специјална награда на Советот на Европа во Авињон, Специјална награда во Острава, Награда за режија во Словенија, Почесна диплома за режисер во Краков, Специјална награда на Унијата. на актери од бугарски филмски работници (СБФД). Носител е на Орден „Кирил и Методиј“ – 1 степен.
Награди: Почесна диплома на XIX Меѓународен фестивал на краткиот филм во Краков ’82, Полска; Специјална награда на Сојузот на бугарски филмаџии, Пловдив’83.
ЗА ЛУЃЕТО И МЕЧКИТЕ
(За хората и мечките / Of Men And Bears)
Документарен филм, Бугарија
1996, 54 мин., колор, ДЦП
Режија: Елдора Трајкова (Eldora Traykova)
Сценарио: Асен Владимиров (Assen Vladimirov)
Странските туристи во Бугарија можат да бидат сведоци на разни забавни перформанси. Човек во парталава облека свири на чуден инструмент, а во рацете го држи синџирот на којшто е врзана мечката што танцува. Овој филм ги раскажува животните приказни на неколку музичари и мечки. Го открива нивниот очај, чудната и сурова врска меѓу нив. Во такви сурови услови мечката тешко може да преживее без човек. Од друга страна, човекот кој мора да го издржува семејство со неговиот занает, тешко може да преживее без мечката…
Елдора Трајкова дипломирала филмска и ТВ режија на Националната академија за филмска и театарска уметност во Софија, Бугарија, во 1979 година. Авторка е на 50-тина документарни филмови. „Црна хроника“ доби диплома на филмскиот фестивал на Црвениот крст; „Долг филм за Цекс“ ја доби наградата „Петок вечер“ на Магазин (1992).
Гостин на проекцијата ќе биде Росен Спасов, филмски критичар.
23 ЈУНИ (ПЕТОК), 20:30 ч.
ТАТО СНИМА „МРСНИ“ ФИЛМОВИ
(Татко снима мръсни филми / Dad Made Dirty Movies)
Документарен филм, Бугарија / Германија
2011, 58 мин., колор, ДЦП
Режија: Јордан Тодоров (Jordan Todorov)
Сценарио: Јордан Тодоров (Jordan Todorov)
Филмската сторија на авторот Тодоров го следи животот и кариерата на Стивен Х. Апостолоф (Stephen C. Apostolof; 1928-2005). Филмот содржи архивски снимки, како и интервјуа со членови на семејството, пријателите и колегите на Апостолоф. Филмот содржи и досега невидени архивски снимки од снимањето на ОРГИЈА НА МРТВИТЕ (Orgy of the Dead), најпознатиот филм на Апостолоф од еротскиот-хорор жанр од 1965 година. Тодоров го следи подемот на Стивен Х. Апостолоф од источноевропски емигрант до продуцент и режисер на нискобуџетни еротски филмови во 1960-тите и 1970-тите, неговата бурна врска со озлогласениот Ед Вуд и неговиот пад во доцните 1970-ти по појавата на „хард-кор“ порнографијата. До неодамна некои мислеа дека е мртов, а други се сомневаа дека воопшто некогаш постоел. Други, пак, изнесоа неверојатни тврдења дека Апостолоф и озлогласениот Ед Вуд (познат како „најлошиот режисер на сите времиња“) се една иста личност.
Истражувањето и снимањето на филмот траело пет години, започнало во Њујорк во декември 2009 година и продолжи во државите Калифорнија, Невада и Аризона во мај 2010 година. ТАТО СНИМА „МРСНИ“ ФИЛМОВИ се состои од интервјуа со децата на Апостолоф и неговата трета сопруга Шели, ѕвезди на неговите филмови, култни режисери, филмски критичари и филмски историчари. Филмот користи глас во прво лице заснован на автентични интервјуа со Апостолоф и е обележан со неговиот специфичен начин на зборување, преполн со сленг изрази, игра на зборови и самоиронија. Продуцентка на филмот е агилната Мартичка Божилова (Martichka Bozhilova), која ќе биде присутна на проекцијата заедно со сценаристката Петја Александрова и филмскиот критичар Росен Спасов.
Филмот беше премиерно прикажан на Меѓународниот документарен фестивал Visions du Réel во април 2011 година.
Гостинка на проекцијата ќе биде Мартичка Божилова, продуцентка
СТОИЧКОВ
(Стоичков / Stoichkov)
Документарен филм, Бугарија
2012, 57 мин., колор, ДЦП
Режија: Борислав Колев (Borislav Kolev)
Сценарио: Борислав Колев (Borislav Kolev)
Учествуваат: Христо Стоичков, Јохан Кројф, Хозе Карерас (Hristo Stoichkov, Johan Cruyff, José Carreras)
Ова е филм за феноменалната спортска кариера и бурниот живот на најпознатиот Бугарин во светот – фудбалската суперѕвезда Христо Стоичков. Христо Стоичков е еден од најомилените играчи на Ф.К. Барселона во историјата. Навивачите го ценат неговото фудбалско умеење, упорноста, победничкиот менталитет, поистоветувањето со клубот и регионот. Стоичков го мрази Реал Мадрид – вековниот непријател на ФК Барселона. Тој живее со семејството во Каталонија бидејќи, како што вели, луѓето таму го сакаат, а во родната Бугарија не разбираат дека некогаш бил фудбалски идол. Документарна приказна за мрачната и светла страна на генијот, за триумфите и неуспесите на родениот победник кој никогаш не се откажува, за мисијата да се биде лидер кој ги инспирира и води другите на фудбалскиот терен, за актуелните настани и митови, на националната доверба и националниот нихилизам.
Борислав Колев е познат бугарски новинар и филмски критичар, сценарист и консултант за сценарио пред неговото режисерско деби, документарниот филм СТОИЧКОВ, кој стана неверојатен феномен на кино-благајните. Филмот учествуваше на низа филмски фестивали во светот.
24 ЈУНИ (САБОТА), 20:30 ч.
ПРОБЛЕМОТ СО КОМАРЦИТЕ И ДРУГИ ИСТОРИИ
(Проблемът с комарите и други истории / The mosquito problem and other stories)
Документарен филм, Бугарија / Германија
2007, 100 мин., колор, ДЦП
Режија: Андреј Паунов (Andrey Paounov)
Сценарио: Лилија Топузова (Lilia Topouzova)
Граѓаните во еден мал град се полни со надеж дека можеби се на патот на светлиот напредок. Огромните ‘рѓосани кранови, странските инвеститори и радосните извици на навивачките го носат сонот за голема нуклеарна иднина. Вознемирувани само од огромните агресивни комарци, жителите на градот го слават ентузијазмот за атомската енергија со гравирање на логото на нуклеарната централа на зградите и чиниите со супа. Среде очигледниот атомски просперитет, се крие минато кое никој не сака да го памети. Остров кој држи застрашувачки тајни. Приказните за шокантни и ужасни злосторства се надвиснуваат над градот исто како темните облаци од комарци кои се спуштаат врз неговите граѓани. Филмот ги ниже приказните за ликовите чии животи се вкрстуваат во злокобното минато, нуклеарната иднина и здодевните комарци кои летаат низ времето, запечатувајќи ја нивната судбина заедно.
Мартичка Божилова е продуцент и на овој филм, како дел тимот кој стои зад добитникот на наградата „Сребрен волк“ на престижниот фестивал на документарни филмови ИДФА Амстердам, ГЕОРГИ И ПЕПЕРУТКИТЕ (Georgi and the Butterflies), и ќе присуствува на проекцијата за разговор со публиката.
25 ЈУНИ (НЕДЕЛА), 20:30 ч.
ПОСЛЕДНИТЕ ПИРАТИ ОД ЦРНОТО МОРЕ
(Последните черноморски пирати / The Last Black Sea Pirates)
Документарен филм, Бугарија
2013, 72 мин., колор, ДЦП
Режија: Светослав Стојанов (Svetoslav Stoyanov)
Сценарио: Вања Рајнова (Vanya Rainova)
Неконвенционален, апсолутно ненашминкан и на места речиси фантастичен спектакл за ликови кои секако би ги земале за улоги во игран филм доколку не се работи за целосно автентични, ПОСЛЕДНИТЕ ПИРАТИ ОД ЦРНОТО МОРЕ ги провоцира, ги забавува, ги засмејува и ги растажува гледачите. Во авторскиот пристап на Стојанов и Рајнова следиме неколку мажи во зрела возраст кои живеат на дива плажа, во приколка со црно пиратско знаме што се вее над неа. Тие со години го поминуваат времето во потрага по легендарното богатство на јаничарот Валчан, или во муабетите за тој мит, обвиткани во испарувањата на ракијата и чадот од цигари. Но, се покажува дека тие не се единствените кои бараат богатство. Проектот на светски познат архитект на местото на недопрените плажи предвидува вистинска оаза за богатите туристи со луксузни хотели, марина за јахти, сали за игри, па дури и оперска куќа, со многу бетон.
Сепак, филмот, како што велат неговите автори, не е за екологија, туку за соништа. Трагикомедија за богатствата што ги бараме и (не) ги наоѓаме. Пред филмот да се појави на големото платно, капетанот на „пиратите“ заминал на своето последно патување во вечноста. Но, гледачите сè уште можат да го сретнат овој чудак на екранот и со него да го почувствуваат неизвалканиот вкус на морската сол…
ПОСЛЕДНИТЕ ЦРНОМОРСКИ ПИРАТИ во продукција на Мартичка Божилова е еден од ретките примери на документарен филм кој успеал да се прикажува и на големото платно. Наградуван на фестивалите во Ереван, Виена и Софија, а бил и учесник во официјалната конкуренција на Канскиот фестивал.
26 ЈУНИ (ПОНЕДЕЛНИК), 20:30 ч.
ГРАЃАНИНОТ ФИЛМ
(Гражданинът Кино / Citizen Cinema)
Документарен филм, Бугарија
2014, 81 мин., црно-бел/колор, ДЦП
Режија: Коста Биков (Kosta Bikov)
Сценарио: Коста Биков (Kosta Bikov)
Портрет на филмскиот критичар Тодор Андрејков, наречен „Граѓанинот Филм“ по повод неговиот 60-ти роденден. „Филмска енциклопедија која чекори, бунтовник, ерудит и ѕвезда што им се допаѓа на жените“. Вака го паметат роднините, колегите, пријателите и студентите, кои со своите сеќавања, раскажани со насмевка, љубов и почит, потсетуваат на личноста на омилениот и популарен филмаџија Тони, кој имал голем и невозможен сон – да ја напише историјата на светската кинематографија. Филм за човекот кој го сакаше филмот повеќе отколку што се сакаше себеси, филм за учителот кој оставил трага кај сите генерации современи бугарски филмаџии. Филм за „поезијата на интерперсоналната тишина“, за „втиснатото време“ на 20 век и за нераскинливата љубов кон големата илузија наречена филм. За Андрејков говорат Тања Андрејкова, Илка Зефирова, Нели Червенушева, Теди Москов, Валчан Валчанов, Бојан Папазов, Велко Канев…
Филмот ја освои наградата на градот Пловдив, Европската престолнина на културата 2019 година.
27 ЈУНИ (ВТОРНИК), 20:30 ч.
ДОБРИОТ ПОШТАР
(Добрият пощальон / The Good Postman)
Документарен филм, Финска / Бугарија
2016, 80 мин., колор, ДЦП
Режија: Тонислав Христов (Tonislav Hristov)
Сценарио: Тонислав Христов, Љубомир Цветков (Tonislav Hristov, Lubomir Tsvetkov)
Учествуваат: Иван Франсузов, Ангела Јекова, Вангел Јеков (Ivan Fransuzov, Angela Jekova, Vangel Jekov)
Мало бугарско село Голем Дервент покрај турската граница се наоѓа среде европска криза, бидејќи мигрантите масовно влегуваат во земјата. „Големата порта“, како што селото со векови го нарекувале поради својата стратешка локација, повторно е во центарот на меѓународните настани. Ова е прва населба низ која минуваат мигрантите. Заборавеното село на границата со Турција стана тајната врата на Европа… Иван, локалниот поштар, има визија. Тој решава да се кандидира за градоначалник и да го оживее селото што умира пречекувајќи мигранти. 38-те избирачи во селото се соочуваат со тешка одлука. Главен противник на Иван ги затвора очите пред проблемите на оние кои бегаат од војната, сака да ја затвори границата и да го врати комунизмот. Како што продолжува изборната кампања, Иван набргу дознава дека иако добрите намери не се доволни, дури и најмалите дела се важни. Користејќи мрачни тонови со мали контрасти, филмската лекција за политиката на гостопримството е направена со внимание, со наједноставни средства, а во врска со најкомплицираното прашање на нашето време.
ДОБРИОТ ПОШТАР освои награди на филмските фестивали во Гетеборг, Трст, Тампере, а освои и номинации за награди во Санденс, Кливленд, Тел Авив, Шангај, Луксембург, итн., како и номинација за најдобар документарен филм на Европските филмски награди.
Republika.mk – содржините, графичките и техничките решенија се заштитени со издавачки и авторски права (copyright). Крадењето на авторски текстови е казниво со закон. Дозволено е делумно превземање на авторски содржини (текст и фотографии) со ставање хиперлинк до содржината што се цитира.
ИЗВОР: republika.mk
