Балканскиот рис (Lynx lynx balcanicus) е субвид на евразискиот рис, кој се наоѓа исклучиво во планинските региони на Балканот, особено во западна Северна Македонија, Албанија и делови од Косово. Се смета за најголемата дива мачка на Балканот и е национален симбол на Северна Македонија, прикажан на реверсот на петденарската монета.
Проценките за бројот на балкански рисови во Северна Македонија варираат, но најновите истражувања покажуваат дека во дивината се присутни помеѓу 40 и поединци. Најголемиот дел од нив околу 20 се наоѓаат во Националниот парк „Маврово“, кој претставува клучна област за опстанокот на овој критично загрозен вид.
Зошто е загрозен балканскиот рис?
Балканскиот рис е класифициран како критично загрозен од Меѓународната унија за заштита на природата (IUCN). Неговите главни непријатели се човекот и уништувањето на неговото природно живеалиште. Криволовот и нелегалниот лов драстично го намалуваат бројот на поединци, додека изградбата на инфраструктурни објекти, како патишта и ски-центри, ги уништува шумите кои му служат како дом. Овие промени во живеалиштето го принудуваат рисот да мигрира, а повредите предизвикани од возила се дополнителен ризик.
Покрај тоа, намалувањето на пленот, како срните и дивокозите, предизвикува дефицит во храна за рисот. Кучињата скитници и подивените кучиња од планинските села, кои ловат диви животни и се мршојадци, создаваат дополнителен притисок. Тие често го крадат пленот на рисот, што ја зголемува неговата потрага по храна, дополнително нарушувајќи ја стабилноста на популацијата.
Главните закани за неговото опстанок се:
- Нелегално ловство и криволов: И покрај забраните, криволовот претставува сериозна закана.
- Губење на природното живеалиште: Деградацијата на шумите и урбанизацијата влијаат на природната средина на рисот.
- Нискиот број на поединци: Со само неколку десетици примероци, ризикот од изумирање е висок.
Што се прави за заштита?
Од 2006 година, започнат е регионален проект за заштита на балканскиот рис, познат како „Balkan Lynx Recovery Programme“. Овој проект вклучува активности како што се мониторинг на популацијата, заштита на живеалиштата и едукација на локалните заедници.
Балканскиот рис е не само природно богатство, туку и симбол на биодиверзитетот на Балканот. Неговата заштита бара континуирани напори од сите засегнати страни, вклучувајќи ги владините институции, невладините организации и локалните заедници.
Зора – новата надеж за балканскиот рис!
Македонското еколошко друштво (МЕД) продолжува да пишува позитивна приказна за опстанокот на балканскиот рис, редок и исклучително загрозен подвид на евроазискиот рис, кој живее исклучиво на Балканот. Овој пат, тимот на МЕД успеа да лоцира млада женка тешка 15,5 килограми, која доби симболично и прекрасно име – Зора.
Зора е 15-тиот балкански рис на кој му е поставен GPS околувратник, кој овозможува постојано следење и собирање на податоци за нејзиното движење, територијата и навиките. Овие податоци ќе бидат клучни за појаснување на патиштата и потребите на овој загрозен вид.
„Секоја нова единка што ја лоцираме е зрак надеж за обновување на популацијата“, изјавуваат од МЕД. „Името Зора ја симболизира токму таа нова зора за балканскиот рис во нашите планини.“
За повеќе информации, можете да погледнете следното видео:
ИЗВОР: racin.mk
