Деновиве во Музејот на Град Скопје во тек е изложбата „Странски сликари во Македонија во периодот 1850-1950“ која претставува дел од колекцијата на Влатко Милошевски. Меѓу многуте уметнички и историски интересни дела, внимание на посетителите привлекува карикатурата на холандскиот илустратор Јохан Браакензик (1858-1940), која го коментира лицемерниот однос на Русија и Австро-Унгарија кон османлиските репресалии поврзани со Илинденското востание.
На карикатурата насловена „Конфликтот во Македонија“ се прикажани рускиот цар Николај II и австро-унгарскиот императорот Франц Јозеф како индиферентно разговараат, додека во позадина османлиската војска врши воени злосторства врз цивилното население. Под сликата стои текст на холандски:
Императорот Франц Јозеф (кон царот): „Имаме среќа, поглавару на православната црква, што нашето христијанство не нè обврзува да наредиме да се запре тој колеж…“
Царот (кон Франц Јозеф): „Сигурно, Ваше најхристијанско височество!…“
Во оригиналниот холандски текст, како синоним за православната црква е употребен терминот „грчка црква“, на сличен начин како што до ден денешен, во поширока смисла на англиски се користи терминот „Greek Orthodox Church“.
Карикатурата била оригинално објавена на 6 септември 1903 година во додаток на неделното списание Амстердамер.
Историската улога на Русија во однос на македонското прашање во текот на XIX и на почетокот на XX век е контроверзна, но е ретко предмет на отворена јавна дебата во македонската јавност.
Рускиот империјализам ја ставал маската на заштитник на православните, односно словенските народи, претставувајќи се од една страна како нивни ослободител или помагач во борбата против туѓинска власт, додека од друга страна соработувале со другите империи, меѓу кои и со Османлиското Царство.
Низа историски личности од Македонија од тој период, од браќата Миладинови до Димитрие Чуповски, барале поддршка од Русија, без да ја добијат.
Во ситуации кога не можела да изврши директно освојување, Русија ги поддржувала експанзионистичките планови за освојување на Македонија на своите балкански сојузници, прво на Царството Бугарија, а потоа на Кралството Србија. Русија ја поддржала и поделбата на Македонија со Букурешкиот договор од 1913 година и се спротиставувала на обидите за негова ревизија.
Ширењето на наративот за Москва како „трет Рим“ (рус. Москва — третий Рим), односно центар на христијанството наспроти вистинскиот Рим и „вториот Рим“ – Константинопол (Цариград, Истанбул), како дел од руската империјалистичка пропаганда, е причина за обраќањето кон рускиот цар е со титула „поглавар на православната црква“ во текстот на карикатурата.
Изложбата „Странски сликари во Македонија во периодот 1850-1950“ е отворена на 4 април и ќе трае до 23 април, при што влезот во Музејот на Град Скопје е бесплатен.
ИЗВОР: racin.mk
