Министерот за економија и труд, Бесар Дурмиши, ги предупреди трговците дека ако продолжат со непочитување на владините мерки за контрола на цените, ќе бидат применети поригорозни мерки. Во случај на значителни поскапувања на основните прехранбени производи, Владата ќе ги прошири ограничувањата на маржите, наместо досегашните ограничувања на 102 производи, сите производи може да бидат опфатени.
„Ако трговците се безобразни, ќе бидат удрени по прсти. Владата внимателно ги следи нивните активности и ако се појави девијантно однесување, ќе преземеме нови и построги мерки“, изјави Дурмиши.
Во февруари оваа година, Владата воведе ограничувања на бруто-профитните маржи на 102 групи производи, вклучувајќи ги основните прехранбени производи како млеко, леб, јајца, масло за јадење и други. Ограничувањата беа поставени на ниво од 5% за некои производи, 10% за други, и 15% за одредени хигиенски производи.
Овие мерки ќе бидат на сила до 30 април, кога истекува рокот за овие одлуки. Доколку не се постигне посакуваниот ефект и трговците продолжат со злоупотреби, маржите ќе бидат дополнително ограничени.
Во меѓувреме, трговците имаат обврска секој ден да ги објавуваат цените на своите веб-страници, што има за цел да го обезбеди транспарентното и фер работење на пазарот. За да се спречи потенцијална злоупотреба на оваа мерка, Владата работи на развој на софтверска платформа која ќе овозможи потрошувачите да споредат цени во различни маркети.
„Ние постојано ги следиме движењата на пазарот. Ако забележиме енормни поскапувања, ќе има нови, поригорозни мерки. Нашата цел е да ја стабилизираме ценовната политика и да го заштитиме стандардот на граѓаните“, рече министерот Дурмиши.
Според статистиките, инфлацијата во март 2025 година паднала за 1,3% во споредба со февруари, што укажува на позитивни ефекти од владините мерки за стабилизација на цените.
„Очекуваме дека со постојаното следење и контрола на пазарот ќе се постигне посакуваното намалување на цените на основните продукти“, додаде премиерот Христијан Мицкоски.
Што се однесува до минималната потрошувачка кошничка, министерот за економија најави дека наскоро ќе биде претставена новата драфт-верзија на оваа кошничка, која ќе биде изработена врз основа на податоци од релевантни институции и со цените од повеќе трговски синџири. Работната група која ја подготвува кошничката, која веќе работи два месеца, ќе го разгледа и предлогот дали кошничката ќе биде пресметана за три или четиричлено семејство.
„Сè уште не е дефинирано дали кошничката ќе се однесува на три или четиричлено семејство, но тоа ќе биде одлучено по разгледување на сите релевантни податоци“, изјави Дурмиши.
Според ССМ потрошувачката кошничка за април повисока за 836 денари во однос на март
Сојузот на синдикатите на Македонија (ССМ) минатата недела објави дека вредноста на синдикалната минимална кошничка за месец април 2025 година е 62.691 денари, што претставува зголемување од 836 денари во споредба со март, кога вредноста на кошничката беше 61.855 денари. Ова зголемување, иако значајно, и понатаму не е доволно за да ја покрие целокупната потрошувачка на едно тричлено семејство, особено во контекст на растечките цени и економската несигурност која ја чувствуваат граѓаните.
Според ССМ, актуелната вредност на синдикалната кошничка не ги задоволува основните потреби на домаќинствата, а потребата за зголемување на минималната плата е повеќе од очигледна. „Најмалку 2,5 минимални плати не ја покриваат вредноста на Синдикалната минимална кошница. Ова ја потврдува потребата за зголемување на минималната плата на најмалку 500 евра. Истовремено, бараме дополнително зголемување на сите останати плати за најмалку 100 евра“, изјавија од ССМ, додавајќи дека ова барање е сосема оправдано во светло на растечките животни трошоци.
Синдикатите исто така го нагласија проблемот со високата инфлација и зголемените цени на основните прехранбени производи, што создава дополнителни притисоци врз потрошувачките капацитети на граѓаните. Според нив, мерките што се преземаат за ограничување на трговските маржи, како последната одлука на Владата за намалување на маржите на производите за најмалку 10%, не даваат доволно резултати. „Мерките се нужни и мора да бидат продолжени, а исто така потребно е да се траат подолг временски период за да имаат посериозен ефект на намалување на цените и олеснување на животните услови на граѓаните“, велат од ССМ.
Освен тоа, синдикатите се жалат и на доцнењето на владината потрошувачка кошничка, која беше најавена да биде просечна, а не минимална, како што беше претходно. Оваа нова кошничка, која треба да ги одрази потребите на тричленото семејство, уште не е објавена, иако беше најавено дека ќе се земе предвид по голем број различни фактори. Ова предизвика реакции не само од синдикатите, туку и од дел од коморите и други економски актери, кои бараат поголема транспарентност и брза имплементација на овие нови стандарди.
Во овој контекст, ССМ истакна дека зголемувањето на платите е клучен фактор, но исто така напомена дека треба да се вложуваат и напори за справување со нефер трговски практики и заштита на потрошувачите од неправдата на пазарот. „Овие економски предизвици бараат обединета акција, како од страна на Владата, така и од страна на сите институции и организации, за да се обезбедат солидни и долгорочни решенија“, заклучија од ССМ.
Забавен економски раст, зголемена инфлација и континуиран ценовен притисок
Иако статистиката за март покажува негативна инфлација на месечно ниво, експертските прогнози сигнализираат дека инфлацискиот притисок годинава ќе се засили. Анкетата на Народната банка со економски аналитичари укажува на тренд на забавување на економскиот раст, но истовремено и на зголемени ценовни очекувања, пишува Порталб.
Според резултатите од последната Анкета за инфлациски очекувања, се предвидува просечна стапка на инфлација од 3,7% во 2025 година, што е зголемување во однос на претходната анкета кога се очекуваше инфлација од 3%.
Аналитичарите предвидуваат дека инфлацијата ќе продолжи да се намалува во наредните години, но со побавен темпо. За 2026 година се очекува инфлација од 3,1%, а за 2027 година пад до 2,7%.
Економски раст со надолен тренд
Паралелно, се очекува забавување на економскиот раст. Според проценките, растот на БДП за оваа година ќе изнесува 3,1%, што е намалување од 3,3% според претходната анкета. За 2026 година се очекува раст од 3,5%, а за 2027 година забрзување до 3,8%.
Намалувањето на прогнозите се должи на глобалните економски ризици – од трговски тензии до рецесиски закани кај клучни економски партнери како Германија. Забавените инвестиции, затворањето фабрики и зголемената невработеност се дел од факторите што создаваат неизвесност.
Месечна инфлација „во минус“, но цените на пазарите не попуштаат
И покрај негативната инфлација од -1,3% во март во однос на февруари, податоците од Државниот завод за статистика покажуваат дека ценовниот раст останува присутен на годишно и квартално ниво.
Во првиот квартал од 2025 во споредба со истиот период лани, трошоците на живот се зголемени за 4,2%. Намалувањето во март е забележано кај повеќето прехранбени производи – леб, млеко, месо, шеќер – но цените на овошјето пораснале за 3,8%.
Квартални податоци за прехранбените производи:
Производ Март/Февруари I кв. 2025 / I кв. 2024
Храна -2,9% +4,1%
Леб, жита -2,9% +1,8%
Месо -3,8% +3,9%
Млеко, сирење -3,0% +5,8%
Масла и масти -1,7% +11,6%
Извор: Државен завод за статистика
Како што се гледа, месечниот пад не го анулира порастот на трошоците во споредба со истиот период лани. Особено изразен е растот кај маслата и мастите (+11,6%), како и кај млечните производи (+5,8%).
Земјоделски цени со растечки тренд
Ценовниот притисок продолжува и кај излезните земјоделски производи.
Според податоците за февруари 2025 во споредба со истиот месец од 2024:
Цените на растителното производство се зголемиле за 9,7%Кај зеленчукот има раст од 11,9%
Кај вината – 13,7%
Кај овошјето и грозјето – 4,9%
Владата ја објаснува негативната инфлација во март со мерките за замрзнување на маржите и цените, но податоците покажуваат дека ефектите од тие мерки се привремени и селективни.
ИЗВОР: racin.mk
