Измените на Законот за урбанистичко планирање ќе овозможат носење на стари ДУП-ви кои ќе предизвикаат хаос во градовите, уништување на јавниот простор и зголемен бројот на автомобили со изградба на катни гаражи, реагираат граѓанските организации.
Критиките доаѓаат откако Собранието на 13 август по скратена постапка и без да земе збор ниту еден пратеник, ги изгласа измените на Законот за урбанистичко планирање предложени од Министерството за транспорт и врски.
Граѓанските организации бараат претседателката Гордана Сиљановска Давкова да не ги потпише измените и да го врати законот на повторно разгледување, велејќи дека не смее да се донесе ваков закон без јавна расправа и учество на стручна јавност.
Според нив измените ќе имаат „големи последици врз сите“, бидејќи дозволуваат изработка на урбанистички планови според стари и неважечки закони и дозволуваат изградба на катни гаражи без донесен детален урбанистички план, туку само со урбанистички проект.
„Со законот се дозволува да нема изработено урбанистички планови за одредени подрачја уште од 2013 година и да важат штетни општи акти, како тој за Лагадин со хотелот покрај брегот, кои требало да бидат само преодна форма до изработка на урбанистички планови“, велат од граѓанската организација „О2 Иницјатива“.
Урбанизација на Скопје во последните 20 години – Многу згради, тесни улици, малку паркинзи и зеленило
Главниот град Скопје во изминативе две децении доживеа забрзана урбанизација. Никнаа стотици згради во населбите каде доминираа куќи и бараки, врз паркови и игралишта. Последиците се згуснат сообраќај, недостиг на паркинзи, помалку пешачки патеки и зеленило, а повеќе загадување. Архитетките велат дека со сегашната густина и височина на изграденост, нарушена е безбедноста во градот, меѓу другото, и од аспект на пристапност на интервентни возила како пожарна и брза помош.
Од друга страна, министерот за транспорт и врски Александар Николоски вели дека измените се во корист на општините со цел да се поедностави процедурата за изградба на училишта, градинки, амбуланти, болници и катни гаражи кои се финансирани од државниот буџет или буџетите на општините.
„Овие измени се неопходни, затоа што доколку не ги направиме сега паралелно со ребалансот на Буџетот општините нема да можат да ги трошат средствата за проектите“, рече Николоски.
Што е спорно за граѓанските организации?
Граѓанските организации кои реагираат велат дека со новите измени на Законот за урбанистичко планирање општините ќе можат да носат застарени детални урбанистички планови (ДУП) изработени според параметри и мерења кои не одговараат на сегашноста.
„Се спомнуваат 600 урбанистички планови заглавени во постапка, а не се спомнува дека изработката на тие урбанистички планови трае повеќе од 4 ипол години и тоа по стари неважечки закони и правилници, со неточни параметри, зошто за тој период имаме нови податоци од пописот“, велат од граѓанската организација „О2 Иницијатива“.
Новите измените се спорни бидејќи го анулираат стариот Закон за урбанистичко планирање од 2020 година, велат од граѓанската организација „Го Грин“
Стариот закон предвидувал процедурата за донесување на ДУП во општините да трае максимално 4 години, односно ако некоја општина започнала процес на донесување на ДУП пред 2020 година, да биде стопирана во 2024 година. Ова со новиот закон се поништува и старите ДУП-ви може да бидат донесени.
„На пример некоја општина во 2016 година почнала да носи ДУП и ако тој ДУП се донесе во 2024, параметрите за број на жители и инфраструктура се стари и неважечки и заради тоа сметаме дека треба да се оди или со стариот закон од 2020 или ако се носи нов закон, да се донесе по нормална процедура“, вели Дарко Арсовски Петровски од „Го Грин“.
Николоски – Измените се во корист на општините
Николоски, пак, вели, дека во моментов преку 600 планови се заглавени и дека тој како министер не може да ги прифати, ниту да ги одбијам.
„Ниту Министерството може да даде позитивно и негативно мислење. (…) Ова мора да го затвориме правно што не значи, дека тие планови ќе се донесат. Може да се донесат, а може и не“, вели Николоски.
Тој додава и дека со законот се укинува досегашното правилото одреден урбанистички план да добива позитивно мислење ако Министерството за транспорт и врски не одговори со мислење во рок од 20 дена.
„Сега Министерството е основниот и главниот филтер за стопирање на сите процедури кои сметаме дека ќе го нарушуваат квалитетот на живеење“, вели Николоски.
Тој праша како ќе биде проблем да се градат катни гаражи во услови кога во половина држава тротоарите се окупирани со возила, наведувајќи дека тоа ќе биде еден од начините на решавање на сообраќајниот хаос.
„Убеден сум дека измените на Законот се во целосна корист на општините и дека правиме исклучиво добра работа“, рече Николоски.
„Бетонизацијата“ на Скопје во последните 20 години
Што преовладува пред и по две децении во најпознатите скопски населби. Ако еден поглед од небо во 2003 покажува дека на просторот се уште има зелени површини, веќе во 2023 истите локации се прекриени со огромни станбени комплекси. Трендот „кој повеќе ќе изгради“ во изминатите две децении е поле за „борба“ меѓу урбаната мафија подржана од локалните власти кои „бројат пари“ од издадени градежни маркички. ДУП – ви буквално се менуваат преку ноќ, бизнисот со станови е ставен пред заштитата на животниот простор.
Се носи ваков закон, а Скопје се уште нема ГУП
Но, од граѓанската организација „Го Грин“ велат со измените состојбата во градовите со урбанизмот ќе стане полоша, особено во Скопје.
„Во моментов најголемиот град во Македонија нема свој Генерален урбанистички план (ГУП) и нема најава дека во период од година ипол ќе се донесе. Ваква измена на закон во момент кога не постои ГУП во град каде живее пола Македонија, само ги одврзува рацете општините во градот да прават уште поголем хаос“, вели Арсовски Петровски.
Алармот на граѓанските организации за измените на законот доаѓа во услови кога во земјава со години се носат ДУП-ви без да се почитува мислењето на граѓаните, како што постојано укажуваат и експерти од урбанизмот.
Особено во главниот град Скопје, практиката покажува дека во процесите за урбанизацијата повеќе е важен профитот на штета на јавниот интерес.
Извор: Радио Слободна Европа
