Министерот за надворешни работи на Туркије, Хакан Фидан, рече дека позитивен бил телефонскиот разговор меѓу турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган и американскиот претседател Доналд Трамп и додаде: „Нашиот претседател е еден од лидерите кои претседателот Трамп ги почитува. Тоа јасно го покажа во телефонскиот разговор“, известува Анадолу.
Шефот на турската дипломатија синоќа се сретна со новинарите за време на ифтарска програма, на која зборуваше за актуелните случувања во светот и регионот.
Зборувајќи за посетата на Дамаск и присуството на ПКК/ЈПГ во Сирија, министерот Фидан рече дека најважната тема што дошла до израз за време на посетата е прашањето за ЈПГ.
Истакнувајќи дека на дневен ред се ставени сите прашања и грижи кои се приоритети на Туркије, Фидан рече:
„Во контекст на договорот што го направи новата администрација со Сириските демократски сили (СДФ), јасно ја пренесовме нашата перспектива за прашања како што се намерите на организацијата, способностите и контролата на енергетските ресурси. Ги подвлековме прашањата кои можат да бидат причина за загриженост, во рамките на нашето долгогодишно искуство во борбата против тероризмот и нашето познавање на ПКК. Видовме дека сириската Влада ги дели истите намери и перспектива со нас“.
„Во нејзината сегашна структура, ЈПГ е составен дел на ПКК. Непотребно е дури и да се разговара за тоа“, говореше Фидан, потсетувајќи дека во Дамаск се разговарало за прашања како какви чекори ќе преземе организацијата во рамките на договорот и каков ќе биде распоредот.
„Ние истакнавме дека уништувањето на воените капацитети на организацијата е важно прашање за нас. Се разбира, некои прашања доаѓаат до израз за да го постигнеме тоа. Првото од нив е прашањето за команда“, рече Фидан и додаде:
„Многу важен услов е постојните елементи да се распуштат и да дојдат под контрола на централната власт“.
Тој нагласи дека е целосно неприфатливо да имаат критични способности како што се оружје, производство на ракети, системи за противвоздушна одбрана.
Истакнувајќи дека друго прашање се оние кои се приклучуваат на ЈПГ однадвор, Фидан го рече следново:
„За нив апсолутно нема место, постоечките елементи мора да се распуштат, разоружаат, да се укинат и да дојдат под целосна контрола на централната власт, тоа е задолжително. Централната влада мора да биде способна да ја преземе командата.“
Фидан повтори дека во иднина внимателно ќе се следат сите случувања, наведувајќи дека е неопходно да се биде внимателен и да не се изгуби контролата во текот на процесот и дека процесот ќе се следи многу внимателно.
Фидан подвлече дека Курдите кои живеат во Сирија треба да ги добијат правата кои не им биле дадени за време на периодот на Асад и дека е од суштинско значење сите да бидат третирани како еднакви граѓани, и додаде дека и сириската администрација била многу чувствителна по ова прашање.
– Повлекување на САД од Сирија
Фидан изјави дека е јасно дека континуираното присуство на американски војници во Сирија не е меѓу приоритетите на американскиот претседател Доналд Трамп и додаде дека се прават обиди да се легитимира присуството на ПКК во Сирија преку затворите на ДЕАШ.
Фидан рече дека се преземени мерки во врска со ова прашање и додаде дека земјите од регионот треба да се борат против ДАЕШ. Тој потсети дека во таа насока се прават напори и дека на состаноците одржани во Јордан, Ирак, Либан и Сирија и во Аман, се преземени конкретни одлуки во таа насока.
„Од друга страна, има цена присуството на американската Армија во Сирија. Американската јавност почна да го доведува во прашање интересот од продолжувањето на американското воено присуство во Сирија. Претходно, постоеја фактори како Иран, Русија и режимот на Асад во Сирија, но тоа веќе се смени. Ако Америка ја повлече својата војска, тоа ќе бидат помали трошоци за нив“, рече Фидан.
– Односите Туркије и САД
Министерот Фидан изјави дека позитивен бил телефонскиот разговор на претседателот Реџеп Таип Ердоган и американскиот претседател Трамп и додаде:
„Нашиот претседател е еден од лидерите што ги почитува претседателот Трамп. Тоа јасно го кажа во телефонскиот разговор. Нашиот претседател на средбата ги истакна очекувањата на Туркије во однос на борбата против тероризмот и важноста од отстранувањето на ограничувањата за соработката во одбранбената индустрија. Тој уште еднаш ја повтори важноста на мирот во Украина. Пристапот на господин Трамп исто така беше многу позитивен. Тој сака заедно со нашиот претседател да ги реши проблемите меѓу двете земји. На ова работиме и со нашите колеги.“
Фидан се осврна и на можната посета на претседателот Ердоган на САД и го изјави следното:
„Пред евентуалната посета на нашиот претседател ќе направиме студија на ниво на министри за надворешни работи. Нашиот претседател има позитивен пристап кон посетата на САД. Сепак, сè уште немаме дадено јасен датум.“
Фидан потсети дека се воделе сеопфатни преговори со администрацијата на Бајден за укинување на санкциите во однос на Законот за спротивставување на американските противници преку санкции (CAATSA).
„За овие прашања детално ќе разговараме со новата администрација. Секако дека тука има технички прашања за кои треба да се разговара. Дали Американците имаат овластување да направат исклучок од укинувањето на овие санкции? Дали нивните домашни правни системи ќе можат да донесат одлука во оваа насока? Детално ќе разговараме за овие прашања“, рече Фидан.
Фидан рече дека Туркије е претпазлива во врска со договорот на сириската администрација со СДФ и внимателно ќе го следи процесот.
За потребата Израел да се тргне од сириска територија, министерот Фидан рече дека Сирија треба да се фокусира на тоа, да го менаџира процесот во соработка со меѓународната заедница.
„Правата ускратени на сириските Курди под режимот на Асад, мора да им бидат вратени, вклучувајќи државјанство, културни и политички права, сигурност и еднаквост.“
Турскиот министер Фидан истакна дека пет земји се состанале во Јордан за да формираат центар за заеднички операции за борба против ДЕАШ, со технички тимови кои во моментов работат на тоа.
– Руско-украинската војна
Истакнувајќи дека има две прашања на дневен ред во врска со руско-украинската војна, „мировен договор и договор за прекин на огнот“, министерот Фидан рече:
„Средбата на господин Трамп и господин Путин (рускиот претседател Владимир Путин) не даде целосен резултат за прашањето за прекин на огнот. Беа претставени некои чекори за започнување и унапредување на процесот. Беа претставени некои чекори за да се осигури дека процесот започнал и напредувал. Беа изнесени идеи како што се ненишанење на енергетските полиња, осигурување безбедност на навигацијата на бродовите и размена на затвореници. Тие се прифатени. Напорите за целосен прекин на огнот се во тек.“
Осврнувајќи се на фактот дека Туркије, вклучително и претседателот Ердоган, сака да придонесат за договор за кој двете страни ќе се согласат, Фидан рече:
„Она што е важно за нас е договор за кој ќе се согласат двете страни. Ние сме подготвени да го направиме нашиот дел во тој поглед. Но, повеќето од дискусиите што ги гледате во моментов се за прашања под насловот на безбедносни гаранции.“
Министерот Фидан рече: „Теоретски, ако страните се согласат да формираат мировни сили во подоцнежна фаза, ние можеме да придонесеме, но го нагласуваме следното: Да се биде дел од присилна иницијатива на една од двете страни и да се биде дел од договореното решение се различни работи. Ние сме за втората опција.“
– „Ќе дадеме сѐ од себе да го запреме геноцидот“
Истакнувајќи дека Израел ја окупирал јужна Сирија речиси педесет години, Фидан рече: „Тие се обидуваат да го прошират тоа и денес. Бараат прогласување зона без оружје изнесувајќи разни изговори, донесувајќи ги на дневен ред Јазидите и Друзите.“
Осврнувајќи се на важноста од поставување на ова прашање на дневен ред на креираните платформи и тоа категорично да се отфрли, Фидан го истакна и следново:
„На петчлената платформа во Аман, на платформата на Организацијата за исламска соработка (ОИС), на платформата на Арапската лига, на секоја платформа, израелскиот експанзионизам е отфрлен. Прашањето за тоа како Израел ќе биде отстранет од териториите на Сирија во наредниот период е прашање на кое сириската Влада треба да се фокусира и да управува заедно со меѓународната заедница.“
Во врска со неодамнешните напади на Израел врз Газа, министерот за надворешни работи на Туркије, Фидан, го рече следното:
„Знаеме дека Нетанјаху во својот ум има помисла да го прекрши примирјето. Ова го кажуваме долго време. Сите знаци укажуваа на тоа. Тие официјално го прекршија примирјето убивајќи 500 луѓе и изгледа дека ќе продолжат да бомбардираат.“
Фидан информираше дека на 23 март ќе се одржи состанок во Каиро, Египет, во врска со неодамнешните настани во Газа и додаде:
„Се здружуваме како Контакт-група за Газа на ОИС и Арапската лига. На овој состанок ќе разговараме за чекорите што може да се преземат за спроведување на планот за Газа прифатен на состанокот на ОИС. Ќе сториме сѐ за да го запреме геноцидот.“
Наведувајќи дека смета дека палестинското прашање со себе ќе донесе поголеми прекршувања, Фидан рече:
„Можеби изгледа дека тие (Израел) постигнуваат локален успех таму со масакрирање на стотици илјади луѓе, но многу сериозно се отвора вратата за други видови ризици. Со други зборови, се појавуваат ризици од дополнителни регионални прекршувања и конфликти.“
– Кипарски состанок во Женева
Фидан зборуваше за проширениот состанок за Кипар што се одржа во Женева на 17-18 март под покровителство на генералниот секретар на Обединетите нации (ОН), Антонио Гутереш.
„Генералниот секретар на ОН е навистина квалификуван лидер што го цениме. Тоа е канцеларија која до одреден степен ја одразува совеста на меѓународниот систем. Нашиот претседател ја прифати оваа понуда за неформална средба во врска со кипарското прашање за да го покажеме нашиот конструктивен став.“
Потсетувајќи дека Гутереш ја назначи поранешната колумбиска министерка за надворешни работи, Марија Ангела Холгуин Куелар, за свој личен претставник за Кипар, Фидан продолжи со зборовите:
„Поранешната колумбиска министерка за надворешни работи дојде, гледаше, шест месеци разговараше со сите страни и подготви извештај. Овој извештај е заведен, а во него се вели: ‘Нема заеднички јазик меѓу двете страни’. Што значи сега ова? Има прашање за кое се залагаме со години. Постои реалност дека две заедници на островот живеат одвоено, самостојно, со свои институции. Фактот што едната е признаена како држава и има пристап до секакви можности, а другата не, е главната причина за неправдата на островот. Оваа неправда мора да се исправи. Во минатото укажавме на нацрт-решенија на ОН подготвени во доверба, со арбитража на меѓународниот систем, но кипарските Грци не се согласија. Денеска на теренот е поинаква ситуација. Оваа ситуација мора да се одрази во потрагата по политичко решение.“
– Европска безбедносна архитектура
Нагласувајќи дека ЕУ до пред три месеци не сакаше да ја гледа Туркије „премногу“ во механизмите што ги разви, министерот Фидан рече:
„Тоа беше механизам специфичен за членките на Европската Унија. Отсекогаш сугериравме опкружување и механизам за соработка во НАТО каде што важат дефинициите за заедничка закана на сите земји на НАТО и ќе се земат предвид нивните интереси, а не на Европската Унија како блок“.
Наведувајќи дека ова е процес на дебата, Фидан објасни дека во дискусијата покрај Анкара подоцна се вклучиле и земји како Англија, Норвешка и Канада.
Фидан истакна дека оваа дискусија стана поважна од кога и да е, и додаде:
„Сега има две прашања. Прво, што треба да бара Европа додека се преструктуира според стариот поредок? Бидејќи има закани за поредокот, но поредокот не е нарушен. Со други зборови, Америка официјално не го напушти НАТО, не ги повлече своите трупи, не ги повлече проектилите. Сѐ стои. Во Европа постои вознемирувачка состојба по ангажманот со Русија. Сега, тие дури и не сакаат да разговараат за одредени прашања толку рано.“
Фидан посочи дека доколку САД ги продолжат односите со европската безбедност и НАТО на исто ниво, Европа ќе формира своја безбедносна структура соодветно на тоа, а доколку САД во потполност бидат отсутни, тогаш ќе се следи нов пат.
Извор: Anadolu Agency (AA)
