Сценаријата се движат од бунт меѓу повеќе од 20 етнички територии на Русија расфрлани низ 11 временски зони во земјата до целосен пад во вид на конфликт и беззаконие што ја зафати Либија по падот на нејзиниот диктатор Моамер Гадафи
Затворете ги очите и замислете свет без Русија. Ако сте на Балтикот, Полска, Украина или на која било друга територија што претрпела вековно угнетување од Русија, тоа сценарио може да звучи како ослободување.
„Русија ќе се распадне“, неодамна предвиде поранешниот чешки министер за надворешни работи Карел Шварценберг, истакнат аристократ и долгогодишен доверлив човек на Вацлав Хавел. „Големите делови ќе бараат независност штом можат.
Иако повеќето експерти велат дека предвидувањата на Шварценберг остануваат малку веројатни, ризикот Русија да експлодира под притисокот на нејзиниот неуспешен напад врз Украина, сепак го вклучи алармот од Берлин до Вашингтон, додека воените и дипломатските стратези размислуваат за повоено сценарио во кое земјата се распаѓа во делови под контрола на воени лидери, слични на оние кои доминираа во Авганистан во 1990-тите или денешна Либија, пишува во својата анализа Политико.
„Кога во историјата Русите се соочија со навистина голем пораз и нивната политика остана недопрена? праша Питер Роу, поранешен функционер во администрацијата на американскиот претседател Џорџ В. Буш, кој сега го води Центарот за Европа и Евроазија во Институтот Хадсон, тинк-тенк со седиште во Вашингтон. „Не гледам како голем воен пораз би можел да му дозволи на Путин да остане на власт, а границите на Руската Федерација да останат како што се денес.
Мрачни сценарија
Сценаријата се движат од бунт меѓу повеќе од 20 етнички територии на Русија расфрлани низ 11 временски зони во земјата до целосен пад во вид на конфликт и беззаконие што ја зафати Либија по падот на нејзиниот диктатор Моамер Гадафи.
И двете би претставувале сериозни закани за регионалната стабилност, со потенцијално длабоки последици за Европа, вклучувајќи понатамошно нарушување на синџирите на снабдување, конфликти меѓу фракции со нуклеарно вооружување и нови бранови бегалци кои бегаат од дестабилизирана Русија, пишува Политико.
Темата е толку чувствителна што функционерите одбиваат да зборуваат јавно за нивните размислувања, па дури и да го признаат нивното планирање за вонредни ситуации од страв да не му дадат добредојдена точка за разговор на рускиот претседател Владимир Путин и да ја поттикнат руската поддршка за војната.
Кога Политико побарал од нив да разговараат за такви сценарија за време на Минхенската безбедносна конференција минатата недела, западните претставници одбија официјаално да зборуваат на оваа тема.
„Може ли да се случи? Сигурно“, рече Иван Крастев, политиколог и претседател на бугарскиот Центар за либерални стратегии, кој советуваше голем број европски водачи. Крастев нагласи дека распаѓањето „не е веројатно, но не и невозможно“.
„Но, фокусирањето на оваа опција е целосно контрапродуктивно“, додаде тој. „Ако кажете „ние сме тука за да ја разбиеме Русија“, силно го објаснувате наративот на Путин дека Западот е агресорот“.
„Ако Русија загуби, ќе се распадне“
Всушност, рускиот претседател се врати на темата во вторникот во обраќањето до политичкиот и воениот естаблишмент на земјата пред првата годишнина од неговиот сеопфатен напад врз Украина. „Елитите на Западот не ја кријат својата цел“, рече тој, сугерирајќи дека САД и нивните сојузници имаат за цел да ја уништат Русија.
Вчера, поранешниот руски претседател Дмитриј Медведев отиде уште подалеку, велејќи дека Русија ќе „исчезне“ ако ја загуби војната во Украина, за што ги обвини САД.
„Ако Русија ја прекине специјалната воена операција без да постигне победа, Русија ќе исчезне, ќе биде распарчена“,
рече Медведев во објавата на Телеграм, користејќи еуфемизам за руската инвазија на Украина.
Оваа порака одекнува во земја која постојано е опустошена од воен конфликт и сè уште трауматизирана од распадот на Советскиот Сојуз.
Неволјите на Русија за време на Првата светска војна помогнаа да се поттикне Руската револуција и Граѓанската војна, кои ги спротивставија болшевиците на Владимир Ленин против шарена група ројалисти, капиталисти и други политички сили познати како Бела армија.
Војната, една од најкрвавите во руската историја, опфати серија погроми насочени кон Евреите. Заврши во 1923 година со победата на Црвената армија, но остави длабоки поделби во општеството.
Распадот на Советскиот Сојуз во 1990-тите, што доведе до отцепување на земји како Украина, Белорусија и Казахстан, како и земјите од ЕУ како Естонија, Латвија и Литванија, беше помирен, но далеку од фактот дека слични бунтови од денешната периферија не би наишле на посилен одговор.
Структурата на Советскиот Сојуз го направи неговото распуштање релативно едноставно од правен аспект. Спротивно на тоа, Руската Федерација е унитарна држава со многу моќна централна власт. За разлика од Советскиот Сојуз, каде половина од граѓаните не биле Руси, 80 отсто од населението на денешна Русија се идентификуваат како Руси.
Една од грижите на Западот е дека ако војната во Украина заврши со пораз на Кремљ – како што повеќето се надеваат – руските војници ќе се вратат дома и борбите таму ќе продолжат, што дополнително ќе го поттикне распадот на земјата.
Чеченија и Дагестан
Многумина од луѓето кои се борат за Русија во Украина доаѓаат од непривилегирани руски територии, вклучувајќи ги планините на источен Сибир, каде што голем дел од населението има етнички и културни врски со Монголија и Северен Кавказ, етнички разновиден регион кој ги вклучува Чеченија и Дагестан.
Чеченскиот лидер Рамзан Кадиров, кој одигра централна улога во задушувањето на исламистичкото востание во Чеченија во раните 2000-ти, неодамна изјави дека има намера да формира приватна армија по моделот на Вагнер групата, брутална платеничка сила контролирана од сојузникот на Путин, Евгениј Пригожин.
Говорејќи во 2011 година во Северен Кавказ, Путин не го криеше своето гадење кон растечките движења за независност таму.
„Ако тоа се случи, тогаш во истиот момент, дури ни за еден час, туку за секунда, ќе има такви кои сакаат да го сторат истото со другите територијални ентитети на Русија… И тоа ќе биде трагедија која ќе влијае секој граѓанин на Русија без исклучок“,
рече тој.
Тоа сугерира дека секој потег на регионите да се ослободат од контролата на Москва би бил крвав, како меѓу централната влада и потенцијалните сецесионисти, така и меѓу самите региони.
„Новите држави ќе се борат една со друга за границите и економските средства. Московските елити, кои контролираат огромен нуклеарен арсенал, би реагирале со насилство на секој сецесионизам“,
напиша Марлен Ларуел, која го води Институтот за европски, руски и евроазиски студии на Универзитетот Џорџ Вашингтон, во неодамнешниот есеј.
Нуклеарен арсенал
Она што ја прави перспективата за руски колапс толку алармантна, се разбира, е нуклеарниот арсенал на земјата – стратешки ас во ракавот што Путин постојано го споменуваше во изминатите 12 месеци. Во вторникот, рускиот претседател објави дека го суспендира учеството на Русија во Новиот СТАРТ, последниот преостанат пакт за контрола на нуклеарното вооружување меѓу Москва и Вашингтон.
Во пресрет на распадот на Советскиот Сојуз, САД и нивните сојузници беа далеку од оптимисти за нуклеарната закана. Претставниците на американските разузнавачки служби тогаш предупредија дека тактичкото нуклеарно оружје, кое веројатно ќе вклучува таканаречени куфер бомби, може да заврши на црниот пазар на терористите доколку не се преземат чекори за нивно обезбедување.
Додека Вашингтон ја поздравуваше независноста на балтичките држави, постоеше длабока загриженост дека делови од советскиот нуклеарен арсенал би можеле да паднат во погрешни раце во други делови на империјата, вклучително и Казахстан и Украина, со катастрофални последици.
Тоа е помалку закана во Русија денес од едноставна причина што нема нуклеарно оружје во потенцијално отцепените региони, како што тврдат западните аналитичари.
Борбата во Кремљ
Она што е позагрижувачко е избивањето на конфликтот меѓу припадниците на рускиот естаблишмент и борбата за контрола на вооружените сили. Веќе избувнаа политички конфликти меѓу шефот на Вагнер групата Пригожин и рускиот министер за одбрана Сергеј Шојгу и началникот на Генералштабот на вооружените сили Валериј Герасимов.
Во вторникот, Пригожин, сојузник на Путин, чии војници се бореле во близина на украинскиот град Бахмут, го обвини руското министерство за задржување на муниција и воздушен транспорт, додавајќи дека нивните дејствија би можеле да претставуваат „предавство“.
Големо прашање во секое сценарио на руска дезинтеграција е каква улога би имала Кина. Додека нестабилноста во неговиот сосед богат со ресурси би му донела на Пекинг мноштво можности да го поттикне својот незаситен апетит за суровини, повеќето набљудувачи веруваат дека нема да се обиде да ги прекројува руските граници.
„Кина ќе биде многу внимателна“,
рече Крастев.
Ниту, пак, веројатно ќе има голема побарувачка од локалното руско население во Сибир или на друго место за да се бара кинеска доминација. Надворешните региони на Русија се генерално сиромашни и многу се потпираат на централната администрација во Москва за пари, што е уште една причина да се држат до ѓаволот што го знаат.
Она што е јасно е дека иако распадот на Русија сè уште може да биде настан со мала веројатност, западните планери не можат да си дозволат да го игнорираат. Додека руските набљудувачи дебатираат за изгледите за „деколонизација“ на земјата, тие не треба да ја отфрлат можноста дека обидот на Путин повторно да ја собере изгубената империја на Кремљ би можел да ја чини барем дел од нејзината територија.
„Трагедијата на Русија е што таа не знае каде се нејзините граници“, рече Шварценберг, чие семејство побегна од Чехословачка под советска контрола во 1948 година.
Тоа може брзо да стане трагично не само за Русија, туку и за остатокот од светот, заклучува Политико на крајот од својата анализа.
ИЗВОР: 360stepeni.mk
