Списокот на луѓе кои на 1 август се ослободени во размена на затвореници во повеќе земји, што е најголема од ваков вид од Студената војна, има разни личности со различни биографии – мешавина на луѓе кои имаат малку или ништо заедничко – освен што беа зафатени во неколкумесечни дипломатски дебати со високи влогови и зад затворени врати.
Ова е потврдениот списокот на оние кои беа ослободени на 1 август, наведени по земји.
Кои беа затворени во Русија?
Еван Гершкович
Еван Гершкович, новинар на Волстрит журнал, на 19 јули беше прогласен за виновен и осуден на 16 години затвор од судот во Екатеринбург под обвинение за шпионажа што тој, неговиот работодавец и американската влада ги отфрлија како политички мотивирано. 32-годишниот новинар беше уапсен во март 2023 година додека беше на патување да известува во Екатеринбург.
Акредитиран од руското Министерство за надворешни работи врз основа на московското биро на Волстрит журнал, Гершкович беше обвинет за обид за пристап до доверливи информации. Гершкович беше првиот американски новинар кој беше уапсен под обвинение за шпионажа во постсоветска Русија.
Минатиот месец обвинителите го обвинија дека работел во име на ЦИА. Волстрит џурнал категорично го отфрли обвинението, нарекувајќи го случајот против него лажен.
Гершкович, кој беше затворен во озлогласениот московски затвор Лефортово, беше официјално прогласен за незаконски притворен.
Владимир Кара-Мурза
Опозицискиот активист и поранешен новинар, Владимир Кара-Мурза преживеа две речиси фатални болести кои американските власти ги класифицираа како „намерно труење“. Неговите осуди на сеопфатната руска инвазија врз Украина доведоа до пресуда од судот за предавство и 25-годишна затворска казна.
Кара-Мурза, кој тесно соработуваше со убиениот непријател на Путин, Борис Немцов, исто така негуваше силни врски со членовите на американскиот Конгрес, кои ги искористи за да влијае на американската политика кон Русија.
И покрај предупредувањата, Кара-Мурза се врати од странство во Русија за да продолжи со својата политичка работа. Во април 2022 година, околу два месеци по инвазијата врз Украина, тој беше приведен од полицијата во Москва поради наводно непочитување на полициските наредби.
Подоцна истата година, обвинителите против него поднесоа обвиненија за предавство, а во април 2023 година беше осуден на 25 години затвор. Тој беше испратен во максимално обезбеден објект во сибирскиот регион Омск, каде што исто така беше сместен во самица.
Во месеците пред неговото ослободување, неговите сојузници предупредија дека неговото здравје се влошило и дека изгубил алармантна тежина во затворот каде што ја отслужувал казната којашто е една од највисоките досега дадени на противник на Кремљ.
Алсу Курмашева
Алсу Курмашева, уредничка на Татарско-башкирскиот сервис на Радио Слободна Европа, беше приведена од властите во јуни 2023 година додека одела во посета на роднините во централниот руски регион Татарстан.
Курмашева, која има двојно државјанство руско и американско, првично беше обвинета дека не го пријавила американскиот пасош и беше пуштена, но и беше забрането да ја напушти државата.
Меѓутоа, истиот октомври таа беше уапсена и обвинета со дополнителни обвиненија дека е непријавен странски агент — според драконскиот закон насочен кон новинари, активисти на граѓанското општество и други. Подоцна таа беше погодена со дополнително обвинение: дистрибуција на „лажни“ вести за руската војска, обвинение што очигледно произлегува од нејзината работа за уредување на книга за Русите кои се противат на војната во Украина.
На 19 јули, Курмашева беше осудена од судот во Татарстан на 6 и пол години затвор, на тајно судење зад затворени врати.
Пол Вилан
54-годишниот Пол Вилан беше уапсен во декември 2018 година додека беше во посета на Москва на свадба на пријател и обвинет дека примил компјутерски флеш диск што содржел доверливи информации.
Поранешен американски маринец, кој во тоа време работел како извршен директор за корпоративно обезбедување, Вилан изјави дека бил наместен и дека мислел дека дискот содржи фотографии од одмор од негов пријател. Во јуни 2020 година, рускиот суд го осуди за шпионажа на 16 години затвор.
Неговото време главно го помина во затвор во централниот регион на Мордовија. Семејството на Вилан и американската влада го нарекоа неговото обвинение измама и исмејување на правдата. Вилан, кој исто така има британско, канадско и ирско државјанство, беше прогласен од американската влада како незаконски приведен.
Илја Јашин
41-годишниот Илја Јашин беше учесник на улични протести во ерата на Путин и исто така беше близок соработник на Немцов, презентирајќи извештај за руската вмешаност во војната во украинскиот регион Донбас, на кој работеше Немцов кога беше застрелан во 2015 година.
Локален пратеник, кој беше претседател на неговиот московски окружен совет во 2017-2021 година, Јашин беше осуден на 8 и пол години затвор во декември 2022 година поради критиките за, како што ја нарече руската „монструозна војна“ во Украина.
Обвинението произлезе од објавите на YouTube во кои Јашин зборуваше за убиствата на цивили во Буча, град надвор од Киев, каде што преживеаните, активистите за човекови права и украинските власти велат дека руските сили извршиле злосторства пред да се повлечат по неуспехот на Русија да го заземе главниот град.
Во своето последно појавување пред пресудата, Јашин го повика Путин „да го запре лудилото“ и да ја заврши војната со повлекување на руските сили од Украина, додавајќи: „Вашето име сега е цврсто поврзано со зборовите „смрт“ и „уништување“.
Олег Орлов
Олег Орлов (71) е еден од најискусните и најпочитуваните активисти за човекови права во Русија, со досие за активизам кое се протега уште од советската ера и опфаќа известување за злоупотреби во Москва, Чеченија и на национално ниво.
Копретседател на сега забранетиот центар за човекови права Меморијал, добитник на Нобеловата награда за мир, Орлов беше осуден во февруари за постојано дискредитирање на руската војска и осуден на 30 месеци затвор, пресуда која беше потврдена во јули.
Обвинението против Орлов произлегува од напис во кој тој ја осудува инвазијата во Украина и вели дека Русија „се лизга назад во тоталитаризам, но овој пат од фашистички тип“.
„Крвавата војна што режимот на Путин ја покрена во Украина не е само масовно убиство на луѓе и уништување на инфраструктурата, економијата и културните места. Не само уништување на темелите на меѓународното право“, напиша тој: „Тоа е исто така тежок удар за иднината на Русија.
Кевин Лик
Лик, државјанин со двојно државјанство: германско и руско, беше осуден на четири години затвор во декември 2023 година, откако беше обвинет за предавство по судењето зад затворени врати. Во моментот на пресудата тој имаше 18 години.
Жител на севернокавкаскиот регион Адигеја, Лик беше прогласен за виновен за набљудување и фотографирање на локалната воена база и испраќање на сликите по е-пошта до претставник на странска влада, според руските обвинители.
Александра Скочиленко
Александра Скочиленко (33) е уметница од Санкт Петербург, која протестираше против инвазијата врз Украина набргу откако Путин ја започна во февруари 2022 година, заменувајќи пет ознаки на полица во самопослуга со информации за војната.
Во една од ознаките таа напиша дека Русија „бомбардирала уметничко училиште во Мариупол каде околу 400 луѓе барале засолниште“. Друга гласеше: „Путин ве лаже од телевизискиот екран 20 години. Резултатот од овие лаги е нашата подготвеност да прифатиме војна и бесмислени смртни случаи“.
Скочиленко, беше осудена во ноември 2022 година за дистрибуција на лажни информации за руската војска и осудена на седум години затвор. Таа тврдеше дека зборовите на ознаките се вистината.
„Мојот прадедо не учествуваше во Втората светска војна четири години за Русија да стане фашистичка држава и да ја нападне Украина“, напиша Скочиленко на една од нив. Во последната изјава пред судот, таа гласно се прашуваше зошто државата е исплашена од „пет ситни парчиња хартија“.
Андреј Пивоваров
Андреј Пивоваров (42) е поранешен извршен директор на сега веќе непостоечкото продемократско движење Отворена Русија, формирано од прогонетиот поранешен нафтен тајкун Михаил Ходорковски. Тој беше приведен во мај 2021 година откако беше симнат од авион за Варшава непосредно пред полетувањето од Санкт Петербург и осуден на четири години затвор во јули 2022 година под обвинение дека раководел со „непожелна организација“.
Меморијал го прогласи Пивоваров за политички затвореник, велејќи дека е повредено неговото право на правично судење.
Законот за „непожелни организации“, усвоен во 2015 година, беше дел од серијата регулативи што ги наметна Кремљ, кои притиснаа многу непрофитни и невладини организации кои добиваа средства од странски извори – главно од Европа и САД.
Овие закони нашироко се гледаат како алатка за сузбивање на политичкото несогласување и заострување на контролата на Кремљ врз политичкиот пејзаж на земјата.
Ксенија Фадејева
Ксенија Фадејева (32) е поранешен локален пратеник и поранешен шеф на регионалната канцеларија на Навални во сибирскиот град Томск. Во декември 2023 година, таа беше осудена по неколку обвиненија, вклучително и организирање активности на екстремистичка група и беше осудена на деветгодишна затворска казна.
Нејзиниот адвокат Семјон Воднев ја нарече пресудата на судијата „незаконска, неоснована и неправедна“. Тој, меѓу другото, тврдеше дека Фадејева ја прекинала својата вмешаност во организацијата на Навални пред таа да биде означена како екстремистичка во 2021 година.
Во моментот на нејзиното осудување, портпаролката на Навални, Кира Јармиш, ја поздрави Фадејева како „чесна и храбра“ и рече дека оние што ја фабрикувале кривичната постапка против неа на крајот ќе се соочат со казна.
Во мај, судот ја отфрли жалбата на Фадејева и претставниците на Томск и ѝ го одзедоа мандатот во градскиот совет во јуни.
Демури Воронин
Политикологот Демури Воронин, руско-германски државјанин, беше осуден под обвинение за велепредавство и осуден на 13 години и три месеци затвор од страна на Московскиот градски суд во март 2023 година.
Воронин беше уапсен во Москва во 2021 година, неколку часа пред да замине во Берлин. Материјалите на случајот беа доверливи, но Воронин беше спомнат во случајот за велепредавство против новинарот Иван Сафронов, кој беше осуден на 22 години затвор во септември 2022 година и беше прогласен за политички затвореник.
Воронин поседуваше консултантска компанија во Москва која соработуваше со познати новинари.
Патрик Шобел
Патрик Шобел, Германец, беше уапсен на аеродромот Пулково во Санкт Петербург претходно оваа година, откако полицајците кои го претресоа рекоа дека пронашле гуми за канабис. Обвинет за поседување дрога и шверц, Шобел беше затворен во Москва.
Руската Федерална царинска служба соопшти дека Шобел им кажал на властите дека донел 10 гуми од Германија во Русија за да има „помирен сон“ на долгите летови. Русија тврдеше дека тестот на гуми за џвакање покажа дека тие содржат забранета супстанција.
Според Царинската служба и руските државни медиуми, на Шобел му се закануваше затворска казна до седум години. За време на размената на затвореници, не беше веднаш јасно дали му било судено.
Герман Мојжес
Германецот Мојжес, двоен германско-руски државјанин кој живее во Санкт Петербург, е адвокат и, наводно, управен партнер во компанија која обезбедува поддршка на Русите кои бараат дозволи за престој во Европската унија. Тој, исто така, беше јавен застапник за улиците погодни за пешаци и велосипедисти.
Мојжес беше уапсен кон крајот на мај додека возел велосипед по насипот во Санкт Петербург, обвинет за предавство и испратен во затворот Лефортово. Не е јасно дали неговото судење започнало кога се случила размената.
Лилија Чанишева
Лилија Чанишева (42) е поранешна шефица на огранокот на политичката мрежа на починатиот опозициски лидер Алексеј Навални во Уфа, главниот град на регионот Башкортостан. Мрежата, основана поради неуспешната кандидатура на Навални да влезе на претседателските ливчиња во 2018 година и да го предизвика Владимир Путин, беше означена како „екстремистичка“ во 2021 година.
Во јуни 2023 година, Чанишева беше осудена за злосторства, вклучително и создавање екстремистичка заедница и поттикнување екстремизам и беше осудена на 7 и пол години затвор. Регионалниот Врховен суд подоцна ѝ ја продолжи казната за две години, велејќи дека првичната била премногу блага.
Во коментарите за РСЕ од затворот пред да биде осудена, Чанишева го опиша случајот против неа „не само политички, туку всушност апсурден“. Навални, која почина во сомнителни околности во затвор во февруари 2024 година, сведочеше на нејзиното судење 10 месеци претходно.
„Размислете за прекрасната Русија на иднината што ќе ја постигнеме. Благодарение на вас и на луѓето како тебе, ќе го направиме ова. Ти си карпа. Никогаш не се сомневав во тебе, ниту една секунда…. Многу сум среќен што те познавам “, рече Навални. „Инспириравте огромен број луѓе.
Вадим Останин
Вадим Останин (47) е поранешен шеф на локалниот огранок на тимот на починатиот руски опозициски лидер Алексеј Навални во сибирскиот град Барнаул.
Тој беше уапсен во декември 2021 година и обвинет за организирање екстремистичка заедница и пропагирање на активности на некомерцијална организација која ја нарушува приватноста и правата на граѓаните.
Обвиненијата беа поврзани со активностите на Антикорупциската фондација на Навални, која објави бројни истраги за корупција и кронизам во кои беа вклучени рускиот претседател Владимир Путин и неговите блиски соработници, како и други високи руски функционери.
Останин беше осуден на девет години затвор во јули 2023 година за активности кои поддржувачите на Навални ги нарекоа „легална политичка работа“. Меморијалот го одреди како политички затвореник.
Кои беа затворени во Белорусија?
Рико Кригер
Германскиот државјанин Рико Кригер (30) беше осуден на смрт во Белорусија во јуни, пред да биде помилуван од белорускиот лидер Александар Лукашенко на 30 јули. Канцеларијата на Лукашенко не даде дополнителни информации за образложението зад помилувањето.
Деталите за случајот на Кригер не беа познати сè додека групата за човекови права „Вјасна“ не објави дека тој е осуден на смрт во јуни за платеничка активност, тероризам, создавање екстремистичка група, намерно оштетување на возило и нелегални операции со огнено оружје и експлозиви.
Според Вјасна, тоа било прво судење во Белорусија за „платеничка активност“ и обвиненијата биле поврзани со полкот Калинуски, група антивладини прогонети Белоруси кои се борат за Украина. Од полкот Калинуски негираат каква било поврзаност со случајот.
Кригер е роден во Берлин и работел како болничар за германскиот Црвен крст, според Вјасна. Има млад син, кој живее во Германија.
Тој претходно работел како специјален безбедносен офицер за американскиот Стејт департмент во Берлин, каде што стекнал искуство во вооружени безбедносни операции. Потоа се преселил во здравствена заштита и работел како медицинско лице специјализирано за итна медицинска помош.
Кои беа затворени во Германија?
Вадим Красиков
Вадим Красиков (59), познат и како Вадим Соколов, е поранешен руски офицер на ФСБ кој моментално отслужува доживотна затворска казна во Германија за убиството на поранешниот чеченски командант Зелимхан Кангошвили во Берлин во 2019 година.
Германските обвинители изјавија дека Красиков го застрелал Кангошвили од велосипед пред да се обиде да побегне. Тој бил уапсен откако бил виден како се облекува зад грмушка.
Германската истрага го идентификуваше Красиков како висок офицер во единицата на специјалните сили на ФСБ Вимпел. Дополнително, заедничката истрага на Bellingcat, The Insider и Der Spiegel откри врски помеѓу Красиков и ФСБ, поврзувајќи го со други злосторства.
Обвинителите во Германија тврдеа дека Москва го наредила убиството бидејќи Кангошвили командувал со сепаратистичките сили во рускиот регион Северен Кавказ од 2000 до 2004 година и барал засолниште во Германија.
Во 2015 година, Кангошвили преживеа обид за атентат сред бел ден во центарот на Тбилиси, каде што беше застрелан четири пати во раката и рамото.
Красиков ја издржува казната во германски затвор од 2021 година.
Кои беа затворени во Норвешка?
Михаил Микушин
Норвешките истражители во 2023 година објавија дека академик кој барал бразилско државјанство и кој работел како универзитетски предавач, всушност бил таен руски агент по име Михаил Микушин.
Микушин прво отпатувал во Норвешка, за да работи на Арктичкиот универзитет во Норвешка во 2021 година, идентификувајќи се себеси како Хозе Асис Џамарија, според норвешките медиуми. Но, година подоцна, тој беше уапсен, прво под обвинение дека лажел за својот идентитет, а потоа и дека е руски шпион.
Во 2023 година, Микушин, наводно, признал дека користел лажен идентитет.
Тој беше задржан во затвор во Осло, а според норвешките закони за шпионажа се соочувал со затворска казна до три години.
Кои беа затворени во САД?
Владислав Кљушин
ИТ-претприемач кој водел московска компанија поврзана со руската влада, Владислав Кљушин беше уапсен на скијачко патување во Швајцарија во март 2021 година по налог за апсење на САД поради инсајдерска трговија. Тој беше обвинет дека користел хакирани соопштенија за печатот за да врши тргување со акции.
По екстрадицијата во Соединетите Држави, тој беше прогласен за виновен од поротата на САД и осуден на девет години затвор во септември 2023 година.
За време на судењето, американските обвинители постојано го спомнуваа партнерството на Кљушин со човек идентификуван како офицер на руската воена разузнавачка агенција нашироко позната како ГРУ. Тој човек, Иван Јермаков, беше обвинет во посебно обвинение поднесено од специјалниот советник Роберт Мулер за хакирање на Демократската партија за време на претседателските избори во САД во 2016 година.
Вадим Коношченок
Вадим Коношченок (49) е осомничен руски разузнавач кој беше приведен од естонските власти во октомври 2022 година. Во моментот на неговото притворање по американска потерница, американските обвинители рекоа дека Коношченок се обидувал да премине во Русија додека носел триесетина видови на микроелектроника и електронски компоненти.
Тие го нарекоа Коношченок „критичен учесник во шемата за обезбедување на чувствителна електроника и муниција произведена од Америка за унапредување на руските воени напори и развој на оружје“ што ги крши санкциите на САД.
Тој беше однесен во притвор во САД во јули 2023 година. Тој се изјасни за невин по обвиненијата кои може да резултираат со максимална затворска казна од 30 години.
Роман Селезњов
Синот на членот на долниот дом на рускиот парламент, Роман Селезњов беше уапсен од американските власти во 2014 година по налог за апсење за измама со кредитни картички. Неговото апсење, на аеродромот на Малдивите, проследено со брза екстрадиција на американската територија Гуам, предизвика обвинувања од Москва дека е киднапиран.
Американските истражители рекоа дека ги откриле неговите онлајн активности кон крајот на 2000-тите и побарале помош од главната руска домашна разузнавачка агенција, Федералната служба за безбедност. Но, неговиот онлајн отпечаток набрзо исчезна, што ги наведе американските истражители да веруваат дека Русија го штити.
Селезњов, чие име беше напишано Селезњев во американските судски документи, на крајот доби 27-годишна затворска казна – една од најстрогите казни што некогаш му биле изречени на руски хакер затоа што избрал да се бори за својот случај и покрај преовладувањето на докази, наместо да соработува.
Кои беа држени во Словенија?
Ана Дулцева и Артјом Дулцев (познати како Марија Роза Мајер Мунос и Лудвиг Гиш)
Лудвиг Гиш и Марија Роза Мајер Мунос се руски државјани кои користат псевдоними, кои беа уапсени во Словенија во декември 2022 година под обвинение за шпионирање за Русија. Непосредно пред размената на затворениците, парот се изјасни за виновен за „шпионирање и фалсификување документи“. Се верува дека нивните вистински имиња се Артјом Дулцев и Ана Дулцева, а и двајцата имаат аргентински пасоши и имаат околу 40 години.
Во 2017 година, парот се преселил во Словенија, каде што сопругот водел ИТ компанија, а сопругата управувала со Интернет уметничка галерија. Медиумите наведуваат дека тие ја користеле Словенија како база за обезбедување пари на руските агенти за спиење во ЕУ.
По нивното признание за вина, судот во Љубљана на 31 јули ги осуди на повеќе од 18 месеци затвор, но потоа нареди нивно протерување.
Кои беа држани во Полска?
Пабло Гонзалес (познато како Павел Рубцов)
Пабло Гонзалес е шпанско-руски хонорарен новинар кој беше уапсен во Полска во февруари 2022 година под обвинение за шпионирање за Русија. Полската контраразузнавачка агенција АБВ во тогашно соопштение наведе дека го идентификувала како агент на руското воено разузнавање.
Гонзалес, кој е роден во Русија и е познат и по неговото руско име, Павел Рубцов, беше обвинет од полското разузнавање дека „вршел активности за Русија користејќи го неговиот новинарски статус“, вклучително и во „зони погодени од вооружени конфликти и области на политички тензија“.
Тој беше обвинет за „учество во активностите на странското разузнавање против Полска“.
Независниот руски медиум Агентство набргу по апсењето на Гонзалес објави дека тој составил извештаи за ќерката на Борис Немцов, Жана Немцова, откако се спријателил со неа.
Набљудувачите на слободата на печатот рекоа дека Гонзалес не треба да биде цел на неговите новинарски активности и ја повикаа Полска да ги потврди обвиненијата против него.
Меѓу медиумите за кои Гонзалес достави известување е радиодифузерот Гласот на Америка, финансиран од САД, кој рече дека зел шест стории од него во 2020-2021 година и извршил преглед на неговата работа по неговото апсење.
Извор: slobodnaevropa.mk
