Тврдокорниот ирански претседател Ебрахим Раиси долго време се сметаше за штитеник на иранскиот врховен лидер ајатолахот Али Хамнеи и потенцијален наследник на неговата позиција во шиитската теократска земја на Блискиот Исток, јавува Асошиетед прес (АП).
Иранските државни медиуми на 19 мај објавија дека хеликоптерот на Раиси доживеал потешкотии при слетувањето на 19 мај, во она што го опишаа како „тешко слетување“. Раиси е под санкции од Соединетите Американски Држави (САД) и други земји поради неговата вмешаност во масовните егзекуции на затвореници во 1988 година.
Првичните извештаи покажуваат дека хеликоптерот со иранскиот претседател Ебрахим Раиси имал проблеми со слетувањето, објави иранската државна телевизија на 19 мај.
Раиси во политиката
63-годишниот Раиси претходно бил раководен од иранското правосудство. Тој неуспешно се кандидираше за претседател во 2017 година против Хасан Рохани, релативно умерен свештеник кој остана запаметен како претседател по нуклеарниот договор на Техеран со светските сили во 2015 година.
Во 2021 година, Раиси повторно се кандидираше на избори на кои на сите негови потенцијални противници им беше забрането да се кандидираат. Раиси освои речиси 62 отсто од 28,9 милиони гласови. Тие избори беа обележани со рекордно ниска излезност во историјата на Исламската Република. Милиони гласачи останаа дома, а голем број од нив го откажаа гласањето.
АП известува дека Раиси бил пркосен кога го прашале за егзекуциите во 1988 година на прес-конференција по неговиот избор. Политичките затвореници, милитанти и други потоа беа лажно повторно судени, во рамките на она што подоцна ќе стане познато како „комисијата на смртта“ на крајот на крвавата иранско-ирачка војна.
Откако тогашниот ирански врховен лидер ајатолахот Рухолах Хомеини го прифати прекинот на огнот со посредство на Обединетите нации, членовите на иранската опозициска група Муџахедин-е-Калк, тешко вооружени од ирачкиот лидер Садам Хусеин, го нападнаа Иран преминувајќи ја границата од Ирак. Иран одговори на нивниот напад.
Судењата започнаа некаде во тоа време, а обвинетите беа замолени да се легитимираат. Оние кои се декларираа како „муџахедини“ беа испратени во смрт, додека другите беа испрашувани за нивната подготвеност да ги „исчистат минските полиња за армијата на Исламската Република“, според извештајот на Меѓународната организација за човекови права на Амнести интернешенел, според проценките на 5.000 луѓе погубен. Раиси бил вклучен во комисиите кои одлучувале за тоа.
Во 2019 година, Министерството за финансии на САД го санкционираше Раиси „за неговиот административен надзор над егзекуциите на поединци“ кои биле малолетни во времето кога го извршиле делото, како и тортура и друго „сурово, нечовечко или понижувачко постапување или казнување на затворениците во Иран, вклучително и ампутации“. Се споменува и неговото учество во егзекуциите во 1988 година.
Раиси, Хамнеи и збогатувањето на ураниум
Со Иран управува 85-годишниот врховен лидер, ајатолахот Али Хамнеи. Како претседател, Раиси го поддржа збогатувањето на ураниумот во земјата до нивото што се смета за нуклеарно оружје. Тој, исто така, се мешаше во меѓународните инспектори кои го истражуваа случајот.
Раиси го поддржа и нападот врз Израел во април, кога повеќе од 300 беспилотни летала и проектили беа истрелани на израелска територија како одговор на нападот врз иранската амбасада во Дамаск, Сирија, во кој загинаа израелски генерали. Иран го обвинува Израел за нападот, што Израел не го коментираше.
Раиси, исто така, го поддржа безбедносниот апарат на земјата, кој насилно ги задушуваше протестите ширум земјата, кои доведоа до смрт во 2022 година на 22-годишната Махса Амини, која почина во притвор откако беше уапсена од иранската полиција за морал, бидејќи не носеше соодветна облека .
Според АП, во повеќемесечните акции на иранските безбедносни служби загинале повеќе од 500 луѓе, а повеќе од 22.000 биле приведени. Во март, истражниот панел на Обединетите нации го прогласи Иран одговорен за „физичкото насилство“ што доведе до смрт на Амини по нејзиното апсење, бидејќи таа не носеше хиџаб како што бараа иранските власти.
Извор: slobodnaevropa.mk
