Компанија поврзана со семејството на претседателот на Узбекистан обезбедила повеќе од 100 милиони долари од тајни државни договори, вклучително и договор за испорака на десетици милиони долари природен гас по нереална цена до најголемиот производител на цемент во земјата, покажа истражувањето на РСЕ.
Доходовните владини договори обезбедени од „таинствената“ фирма, Ултимо Груп Лимитед, нагласуваат дека политичките инсајдери – вклучително и роднините на претседателот Шавкат Мирзијоев – и нивните соработници, профитираат од она што критичарите го нарекуваат ендемски кронизам на највисоките нивоа на узбекистанската влада.
Мирзијоев, кој минатата година им нареди на властите да ја искоренат корупцијата во енергетскиот сектор поради недостигот на гас што предизвика гнев кај народот, постојано ветуваше дека ќе ја зајакне транспарентноста и ќе се справи со митото во оваа земја богата со гас, најнаселена во Централна Азија.
„Никој нема право да работи како што беше во минатото. Како што знаете, отвореноста и транспарентноста сега се обезбедуваат во сите сфери на општеството. Нетранспарентноста, корупцијата и непотизмот нема да ни помогнат во работата“, рече Мирзијоев во 2019 година во врска со владеењето на неговиот авторитарен претходник, Ислам Каримов, кој почина во 2016 година.
Но, истражувањето на узбекистанскиот сервис на РСЕ откри дека соработниците на зетот на Мирзијоев се поврзани со Ултимо Груп, практично непозната компанија на која и беше доделен владин договор да продаде најмалку 36 милиони долари природен гас по нереална (прескапа) цена на узбекистанскиот цементен гигант Qizilqumsement, кој во тоа време беше во сопственост на државата.
Документите до кои дојде узбекистанскиот сервис на РСЕ, исто така, покажуваат дека Ултимо Груп добила повеќе од 66 милиони долари од електронски трансфери од државниот монопол за транзит на гас, Узтрансгаз, според комисиски договор и дека компанијата увезла речиси 1 милијарда кубни метри гас од соседен Туркменистан.
Истрагата откри дека Ултимо Груп е поврзана со комплексна прекугранична мрежа на компании кои се протегаат од Њујорк па Дубаи до Хонг Конг – кои се занимаваат со луксузни стоки и се исто така управувани од соработници на зетот на Мирзијоев, Отабек Умаров, спортски директор и заменик-шеф за безбедност на Мирзијоев.
Централна фигура во оваа мрежа е Азижон Камилов, доверлив човек на Умаров, кој е шеф на узбекистанската џудо федерација и заменик-шеф на Олимпискиот комитет на земјата. Претходните истражувања на узбекистанскиот сервис на РСЕ покажаа како оние во орбитата на Умаров, вклучувајќи го и неговиот брат, натрупале значително богатство под покровителство на владата на Мирзијоев, често користејќи сложени корпоративни структури кои ја затскриваат вистинската сопственост.
Умаров исто така нашироко се смета за посредник за моќ зад сцената меѓу политичките и економските елити во нацијата од речиси 37 милиони жители.
„Узбекистан останува авторитарна држава која се карактеризира со високи нивоа на корупција, непотизам и злоупотреба на моќта“, напиша антикорупциското набљудувачко тело Транспаренси интернешнал во својот последен извештај за Узбекистан, притоа истакнувајќи дека забележале „извесен напредок во политичките и економските реформи“ во времето на Мирзијоев.
Во текот на изминатите неколку години, Умаров стана славна личност во Узбекистан, иако на хартија тој е само јавен службеник од средно ниво. Тој се занимава со странските ВИП личности и членови на кралското семејство, додека агресивно го негува својот имиџ како главен покровител на спортистите на Узбекистан.
Клучен елемент на самопромоцијата на Умаров е неговиот личен бренд, наречен 7Saber, кој ги краси олимписките униформи на земјата. Брендот беше претставен во 2021 година и директно го поврзува Умаров со мрежата на компании и соработници поврзани со Ултимо Груп, која се појави од никаде пред три години како посредник за природен гас во Узбекистан.
И покрај ненадејната и профитабилна појава, Ултимо Груп, останува корпоративен фантом. Нема функционална веб-страница или јавен профил, а моментално е во косопственост на хартија од пензионер без видливо деловно искуство.
РСЕ побара коментар од Умаров, Ултимо Груп и повеќе узбекистански владини тела и компании за тоа како посредникот за гас успеал да обезбеди десетици милиони долари од државни договори речиси веднаш по неговото основање. Никој не одговори до моментот на објавување.
Тајниот договор за гас
Ултимо Груп Лимитед беше основана во главниот град на Узбекистан, Ташкент, во март 2021 година со основачки капитал од 9.500 американски долари и стан како нејзина официјална адреса.
Основачки акционери на компанијата беа Диљор Кајмов, кој беше член на група иселеници-узбекистански поддржувачи на претседателот и Тухфат Анвархујаев, чиј татко претходно служеше во службата за државна безбедност на Узбекистан и чиј вујко во моментов работи како узбекистански амбасадор во Турција.
Ниту еден од нив никогаш не бил акционер во други компании, покажуваат корпоративните записи од Узбекистан, иако Кајумов работел во секторот за нафта и гас со канадската компанија RLG International, која во времето на основањето на Ултимо Груп служела како консултант на узбекистанскиот државен монопол за нафта и гас Uzbekneftegaz, за ефикасност на производството.
Бизнисот почна брзо за новодојдените.
Qizilqumsement, кој во тоа време беше во 86 отсто сопственост на владата, предвидуваше дека ќе ѝ требаат 375 милиони кубни метри природен гас годишно за 2021 и 2022 година. Како државна компанија, со закон требаше да спроведе конкурентен тендер за да најде добавувач.
Деталите за процесот на наддавање остануваат нејасни. Но, на 13 април 2021 година, Qizilqumsement го потпиша договорот за набавка со Ултимо Груп која само една седмица претходно ја регистрираше својата официјална веб-страница.
Според договорот и последователните измени, Ултимо груп ќе испорача 379 милиони кубни метри гас на Qizilqumsement – волумен што малку ја надминува предвидената годишна потреба на компанијата за цемент – за вкупно најмалку 36,6 милиони долари, според анализата на договорите која ја направи РСЕ.
Фабриката за цемент, која оттогаш беше приватизирана, го купуваше својот гас директно од државата по намалена стапка за „стратешките“ компании. Но, записите што ги прегледа РСЕ сугерираат дека можеби платила премија од 50 проценти над таа стапка со користење на Ултимо Груп како посредник.
Групацијата „Ултимо груп“ не е производител на гас, ниту ги контролира цевководите преку кои требаше да се испорачува гасот на Qizilqumsement. Тие цевководи се контролирани од државниот монопол за транзит на гас Узтрансгаз, кој во тоа време беше задолжен со декрет на Мирзијоев да купува и транспортира и домашен и странски природен гас, како и да го продава на домашни потрошувачи-како Qizilqumsement.
Qizilqumsement е основач на здружението на производители на градежен материјал наречено Ozsanoatqurilishmateriallari кое Мирзијоев го создаде со декрет, а чие седиште се наоѓа веднаш до официјалната адреса на Ултимо Груп.
Според податоците на лондонската берза за UzbekNefteGaz во ноември 2021 година – истата година кога Ултимо Груп со Qizilqumsement – Uztransgaz, продаваше природен гас на Ozsanoatqurilishmateriallari и на други „стратешки партнери во индустрискиот сектор“ по цена од 63 долари за 1.000 кубни метри.
По таа цена, Qizilqumsement во 2021 година би заштедил околу 10 милиони долари доколку го купил својот гас од Uztransgaz наместо од Ултимо Груп, која наплаќала помеѓу 95 и 145 долари за 1.000 кубни метри.
Зошто Qizilqumsement би плаќал повеќе за да набави гас од посредник останува нејасно, особено со оглед на владиниот декрет од 2019 година со што Uztransgaz е единствен директен снабдувач на природен гас за клучните потрошувачи.
Писмените прашања до Qizilqumsement, Uztransgaz и Ултимо Груп останаа неодговорени до објавувањето.
Владиниот декрет од 2021 година, наведен како основа за договорот меѓу Qizilqumsement и Ултимо Груп, можеби ќе фрли повеќе светлина на договорот. Но, во копија од договорот што РСЕ ја доби од архивирана страница на страницата за тендери на владата на Узбекистан, името на таа уредба е преработено.
Останува нејасно колку точно Ултимо Груп заработи во добивката од договорот со Qizilqumsement. Но, банкарските податоци и царинските податоци прегледани од РСЕ откриваат дека Ултимо Груп била вклучена во трансакции со природен гас во вкупна вредност од речиси 200 милиони долари.
Од април 2021 година до март 2022 година, Ултимо Груп увезла повеќе од 955 милиони кубни метри од Turkmengas, државната гасна компанија во соседен Туркменистан, покажува царинската евиденција. Вкупната наведена вредност на овој гас беше 88,5 милиони долари. Turkmengas не одговори на барањето за коментар за овие извози во Ултимо Груп.
Ултимо Груп го увезуваше овој туркменистански гас по цена која се движеше од 69 до 106 долари за 1.000 кубни метри во 2021 година и 110 до 116 долари за 1.000 кубни метри во 2022 година, додека на Qizilqumsement му продаваше гас по цена од 95 до 10 долари за кубни метри, според договорот за набавка.
Uztransgaz, чии цевководи носат увезен туркменистански гас во Узбекистан, исто така на Ултимо Груп и плаќаше десетици милиони долари за време на истиот период.
Банкарските записи до кои дојде РСЕ покажуваат дека Uztransgaz извршил најмалку осум плаќања во вкупна вредност од 66,6 милиони американски долари кон Ултимо Груп, од јануари до септември 2022 година. На секој од овие трансфери се наведува истата цел на дознака: „плаќање за природен гас“ според договор за провизија со број „34/26-2021“.
РСЕ не можеше да ги утврди условите на овој комисиски договор, а ниту Ултимо Груп ниту Uztransgaz не одговорија на барањата за коментар за трансферите.
РСЕ, исто така, не можеше да најде досие за комерцијалните активности на Ултимо Груп надвор од договорот за гас со Qizilqumsement, увозот на речиси 1 милијарда кубни метри туркменистански гас и 66 милиони американски долари за електронски трансфери од Uztransgaz.
Арапски кралски семејства и луѓе со „големи апетити“
Откако застана на чело на Узбекистанската џудо федерација во 2018 година, Азижон Камилов беше чест и видлив соработник на Умаров, кој се ожени со ќерката на Мирзијоев, Шахноза, во 2007 година.
Камилов и Умаров тесно соработуваа за да ги промовираат боречките вештини во Узбекистан и двајцата често патуваат и се фотографираат заедно.
Токму овој однос ги открива политичките врски на високо ниво што тајниот посредник за гас „Ултимо груп“ ги одржуваше бидејќи обезбеди повеќе од 100 милиони американски долари во државни договори набргу по нејзиното основање, во март 2021 година.
Сега веќе избришаната фотографија на Инстаграм до која дојде РСЕ, го прикажува Камилов заедно со 50-процентниот акционер на Ултимо Груп, Тухфат Анвархујаев, на која двајцата мажи покажуваат гестови за мир покрај емотиконот со роденденска торта и натпис „Среќен роденден“.
Но, тоа не е единствената врска на Камилов со Ултимо Груп.
Електронската адреса наведена во корпоративната евиденција на Ултимо Груп му припаѓа на Бехруз Абдушукуров, водич за лов кој работел како менаџер во узбекистанската компанија Falcon Hunting Solutions, која Камилов ја основа во 2018 година и каде е единствен сопственик.
Еден од деловните соработници на Абдушукуров ја регистрираше веб-страницата на Ултимо Груп, додека менаџерот на Ултимо Груп, Равшан Муталов, исто така управуваше со две компании во кои Абдушукуров беше акционер.
Во телефонскиот разговор со РСЕ, Муталов рече дека бил вклучен во договори за гас со Туркменистан, но не работел во овој сектор во последните две години. Тој одби да даде повеќе детали и не одговори на деталното барање на информации по писмен пат.
Контактиран преку телефон, Абдушукуров рече дека не знае зошто неговата е-пошта е наведена во корпоративната евиденција за Ултимо Груп и негираше вмешаност во компанијата. Тој, исто така, негираше дека го познава Муталов и покрај нивните врски со истите компании, велејќи дека не се сеќава на сите директори на неговите компании. Абдушукуров рече дека ќе одговори на деталната листа на прашања за Ултимо Груп, но не го стори тоа до времето на објавување.
Falcon Hunting Solutions се опишува себеси како компанија за екотуризам која се фокусира на спортски лов на диви животни, како и на „заштита на животната средина“ и „зачувување на биолошката разновидност“. Во меѓувреме, извештајот на Азиската банка за развој ја опишува како компанија која управува со лов на ретката птица хаубара „за арапските кралски семејства“.
Меѓу арапските кралски членови кои биле клиенти на вакви екскурзии е и шеикот Хамдан бин Мухамед бин Рашид ал-Мактум, на чија свадба во 2019 година присуствуваа Умаров и Камилов.
Престолонаследникот, Шеикот Хамдан бин Мохамед Ал Мактум, пристигна во Узбекистан во октомври 2019 година на една од неколкуте екскурзии за лов на соколи во централноазиската нација. Неговиот татко, владетелот на Дубаи, шеикот Мухамед бин Рашид ал-Мактум, му се придружил во Узбекистан подоцна во октомври. Умаров и Камилов беа меѓу оние кои го пречекаа на аеродромот.
Во деновите по неговото пристигнување, престолонаследникот на Дубаи отиде на лов на соколи на парцела од 300 хектари, во југозападен Узбекистан каде Falcon Hunting Solutions соработуваше со кралското семејство од Дубаи за да го зголеми бројот на хаубари.
Falcon Hunting Solutions е вклучена и во работата на Узбекистанската џудо федерација предводена од Камилов, со која изгради школи за џудо, вклучително и најмалку едно на кое видно беше прикажано личното лого на 7Saber на Умаров, на свеченото отворање.
Седиштето на Falcon Hunting Solutions е наведено како деловна зграда во Ташкент, во која се сместени други компании со документирани врски со Камилов, Умаров и нивните деловни соработници – вклучително и неколку фирми кои водат до мрежата на Ултимо Груп во Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ).
Маж кој одговори на телефонот во узбекистанската џудо федерација рече дека Камилов ретко доаѓа во канцеларијата и дека не е достапен за разговор. Камилов не одговори на деталните прашања за Ултимо Груп испратени на неговата лична е-пошта.
Двојниците од Дубаи
Во јули 2021 година, четири месеци по основањето на Ултимо Груп во Узбекистан, компанија со истото име – Ултимо Груп ФЗИ, беше регистрирана во слободната економска зона на Sharjah во Обединетите Арапски Емирати.
Освен нивните наведени деловни цели – кои вклучуваат трговија со нафтени деривати – имаше малку што сугерира дека новата компанија е поврзана со нејзиниот „имењак“ во Узбекистан, кој три месеци претходно го склучи државниот договор за гас со Qizilqumsement.
Но, отворените бази на податоци и корпоративните записи прегледани од РСЕ откриваат дека соработниците на Умаров биле вклучени и во новоформираната компанија во ОАE и дека оваа компанија била дел од пошироката прекугранична мрежа на компании вклучени во луксузни стоки и услуги, вклучувајќи барем една од добро познатите страсти на Умаров: скапите автомобили.
Наведениот менаџер и носител на лиценца на Ултимо Груп ФЗИ е британскиот државјанин, Рос Конон, според евиденцијата на ОАЕ за деловна лиценца добиена од C4ADS – непрофитна организација за анализа на податоци и глобално истражување со седиште во Вашингтон и споделена со РСЕ.
Конон се опишува себеси како „советник за приватен клиент“ во компании кои работат со богати клиенти на прашања поврзани со странско државјанство, престој и недвижен имот.
Тој има и директна деловна врска со Умаров.
На свечен настан во јуни 2021 година во Ташкент, за откривање на нова линија облека под брендот 7Saber на Умаров, Конон беше претставен како извршен директор на Berkeley Square Project Management, компанија од Дубаи за која Умаров вели дека ги стекнала правата на брендот.
На Инстаграм, Умаров им честиташе на Конон и на неговиот локален деловен партнер Ораз Абдуразаков, посакувајќи им среќа порачувајќи им: „Сите ќе го следиме вашиот успех и ќе навиваме за новиот тим“.
Узбекистанскиот олимписки комитет, чиј заменик-шеф е блискиот соработник на Умаров, Азижон Камилов, го поздрави настанот како доаѓање на „нов национален бренд“, а следниот месец беше објавено дека 7Saber ќе ја произведува облеката за узбекистанскиот олимписки тим на Зимските олимписки игри во Пекинг 2022 година.
Конон го наведува неговото работно место како Berkeley Square Investments, име како она на компанијата од Дубаи која ги стекна правата на 7Saber. Репортерите не можеа да најдат компанија под тоа име ниту во Лондон, ниту во Дубаи.
Узбекистанскиот сервис на РСЕ ги посети адресите во двата града наведени на веб-страницата на Berkeley Square Investments, која беше регистрирана во август 2020 година, но таму не можеше да најде докази за Конон или неговата компанија.
Конон во писмена комуникација рече дека ќе ги проследи прашањата на РСЕ за Ултимо Груп „до вистинската личност“, но не одговори на листата со прашања за неговата улога во компанијата.
Друг поединец поврзан со Ултимо Груо-ФЗИ, исто така, ја поврзува компанијата и со Умаров и со пошироката мрежа на Ултимо Груп, чии компании споделуваат имиња кои се преклопуваат, корпоративни службеници, акционери и други соработници.
На веб-страницата на економската зона каде што е инкорпорирана Ултимо Груо-ФЗИ, се наведени две електронск адреси на компанијата. Едната му припаѓа на Конон, а другата на самоопишаниот „професионалец за луксузни стоки и накит“ Донијор Кадиров.
Во мај 2023 година, узбекистанската џудо федерација објави фотографии од високи спортски функционери од Узбекистан, вклучително и Умаров и Камилов, кои се среќаваат со нивните џудисти во Доха. До Умаров со значка за настанот околу вратот стоеше Кадиров, единствениот поединец на фотографиите без формална улога во узбекистанскиот спортски естаблишмент.
Кадиров, кој објави видео на Инстаграм на кое е заедно со Камилов и руската ѕвезда во мешани боречки вештини Хабиб Нурмагомедов, директно или индиректно е поврзан со најмалку четири компании во мрежата на Ултимо Груп инкорпорирана во Узбекистан, ОАЕ, Хонг Конг и САД.
Меѓу нив се компании кои работат под имињата Rushmore, Boutique Seven и World Trade Solutions – кои се вклучени во услуги со луксузни часовници и други услужни дејности и друга која се позиционира како дилер на луксузни возила.
Жена која одговори на телефон во канцеларијата во ОАЕ, во која се наоѓаат неколку компании на мрежата на Ултимо Груп го опиша Кадиров како нејзин шеф и предложи испраќање на прашања по електронска пошта. Прашањата испратени на личната е-маил адреса на Кадиров и официјалните електронски адреси на неколку од овие компании останаа без одговор.
Во Ташкент, неколку компании во мрежата на Ултимо Груп, ја користат истата корпоративна адреса – деловен комплекс на Oloy Market во близина на центарот на главниот град на Узбекистан. Тука спаѓаат Falcon Hunting Solutions на Камилов и друга компанија во која бил вклучен.
„Исчезнување“ на компанијата
Активноста на Ултимо Груп Лимитед на узбекистанскиот пазар на природен гас запре навидум толку брзо како што започна пред три години.
Базите на податоци за државните набавки на Узбекистан и агрегаторите на корпоративни податоци не укажуваат на тоа дека Ултимо Груп добила – па дури и понудила – ниту еден владин тендер откако го обезбедила договорот од 2021 година за снабдување со природен гас во вредност од најмалку 36 милиони долари за Qizilqumsement.
Увозот на туркменистанскиот гас за узбекистанската компанија заврши во март 2022 година, покажуваат царинските записи, а последниот од познатите исплати од 66 милиони долари што ги доби од Узтрансгаз, (електронски трансфер од 20 милиони долари) дојде во септември истата година.
Во одреден момент по јули 2022 година, основачкиот акционер на Ултимо Груп, Диљор Кајумов (кој не одговори на писменото барање испратено на неговиот профил на Инстаграм) ги префрли своите 50 отсто од акциите во компанијата на неговата 67-годишна мајка, Матљуба Кајумова.
Во телефонски разговор, сопругот на Кајумова за узбекистанскиот сервис на РСЕ изјави дека таа не може да коментира за нејзината сопственост на Ултимо Груп и дека сите прашања треба да се упатат до самата компанија.
Другиот основачки акционер, Тухфат Анвархујаев, кој беше фотографиран заедно со Камилов, ги задржа своите 50 отсто од акциите во Ултимо Груп. Како одговор на електронската пошта од РСЕ испратена на официјалната е-адреса на Ултимо Груп на 17 април, Анвархујаев побара да добие рок до 24 април да одговори на листата со прашања за компанијата и нејзините активности, но не одговори до времето на објавување.
Откако првично беше регистрирана на адресата на живеење каде што беа регистрирани Кајумов и неговата мајка, Ултимо Груп на крајот ја пресели својата официјална адреса во хотелот Ichan Qala, во центарот на Ташкент. Хотелот има повеќекратни врски со узбекистанската компанија K7 Hotel Management, која е 100 отсто во сопственост на братот на Отабек Умаров, Ојбек Умаров.
Во меѓувреме, Кајумов сега работи како висок менаџер во Ташкент Сити Мол, кој е поддржан од Мирзијоев и изграден од мрежа за шверц и перење пари, на чело со централноазискиот тајкун Хабибула Абдукадир, кој претходно соработувал со роднините на узбекистанскиот претседател.
Во март, Кајумов го прошета Мирзијоев низ трговскиот центар, чија снимка беше објавена и од администрацијата на Мирзијоев и од трговскиот центар. На видеото објавено од Ташкент Сити Мол, првата продавница во која Кајумов го носи Мирзијоев е продавницата за спортска облека за брендот 7Saber на Умаров.
Веб-страницата на Ултимо Груп Лимитед (Ultimo Group Limited) останува во изработка и по три години откако беше основана во Узбекистан.
Извор: slobodnaevropa.mk
