„Ако црна мачка ти го пресече патот, ќе имаш лоша среќа.“
„Скршено огледало, седум години лоша среќа.“ Ова се само некои од типичните
фрази што ги користиме со кои изразиме суеверија. Но, иако сме свесни дека нема
ништо натприродно во тоа, суеверијата можат да влијаат на начинот на кој се
однесуваме и што мислиме за среќата и животот воопшто. Па зошто им веруваме,
објасни психологот Сузан Алберс.
Што се
суеверија?
– Суеверија се верувања или ритуали што поврзуваат
одредени дејства, предмети или ситуации со среќа или лоша среќа – како што е
гледање во ѕвезда што паѓа со желба, избегнување на бројот 13 или носење
одредена маица секогаш кога игра вашиот омилен тим. Сепак, научно гледано, нема
докази дека суеверијата функционираат. Важно е дека овие верувања влијаат на
нашата емоционална страна, која често ја надминува логиката и разумот –
објаснува психологот.
Најчести
суеверија
Сите култури и општества имаат свои суеверија кои се
пренесуваат од генерација на генерација. Тие можат да се однесуваат на речиси
сите сфери од животот, вклучувајќи:
• Суеверија поврзани со куќата и домот – „Не ја оставајте
чантата на подот затоа што ќе ви снема пари.“
• Суеверија за љубовта и врските – „Ако двајца луѓе фатат
квака во исто време, ќе бидат пар.“ или „Ако ве чеша левата дланка, ќе изгубите
пари, десната, ќе ги добиете.“
За среќа – „Чукнете во дрво три пати.“
Суеверија поврзани со лоша среќа – „Ако се скрши
огледало, ќе следат седум години лоша среќа.“
Животни и природа – „Ако бувот се огласи во близина на
куќата, тоа носи лоши вести или смрт.“
Психологија зад
суеверијата
Суеверијата служат за да му помогнат на нашиот мозок да
се чувствува безбедно и опуштено.
„Мозокот е програмиран да препознае шеми и да ги развива.
Сакаме да гледаме причина и последица, дури и кога ги нема. Суеверијата ни
помагаат светот да има повеќе смисла и да се чувствуваме побезбедно“, вели д-р
Алберс.
Разбирливо е, тогаш, што дури и логичните луѓе може да
почнат да се сомневаат дали има вистина во суеверието. Можеме да го наречеме
самоостварувачко пророштво. Со други зборови, вашите верувања или предвидувања
ве наведуваат да дејствувате на одреден начин, што пак предизвикува тие
верувања или предвидувања да се остварат.
„Ако црна мачка ви го пресече патот едно утро и
размислувате за суеверие кое вели дека црните мачки носат лоша среќа, поголема
е веројатноста да дејствувате на начин што ве прави да изгледате како да имате
лоша среќа“, објаснува д-р Алберс, додавајќи дека ова може да ве направи
понервозни или посклони кон правење грешки.
Ова е исто така пример за когнитивна пристрасност
наречена потврдна пристрасност.
„Кога верувате во суеверија, често барате докази за да ги
поткрепите“, објаснува таа. „Кога вашиот мозок несвесно ја скенира вашата
околина за информации што потврдуваат во што верувате, тој игнорира сè друго.“
Но, дали склоноста кон одредени суеверија всушност може
да биде корисна?
1. Тие можат да
помогнат во намалувањето на анксиозноста
Одредени ритуали или верувања можат да бидат безопасен
начин да ги смирите нервите и да ја ублажите анксиозноста.
„Суеверијата можат да имаат позитивен ефект врз вашето
ментално здравје со тоа што ќе ви помогнат да се чувствувате помалку
вознемирени“, вели д-р Алберс. На пример, можете да чукнете на дрво за да
престанете да се грижите.
2. Тие можат да
ја зголемат вашата самодоверба
Со одредени суеверија, самоисполнувачкото пророштво
всушност може да биде добра работа. Една студија откри дека суеверното
однесување на спортистите може да им помогне да се чувствуваат повеќе
контролирани и самоуверени за време на натпреварувањето.
Кошаркарската легенда Мајкл Џордан, на пример, ги носел
своите „среќни“ шорцови од Универзитетот во Северна Каролина под дресот на
Чикаго Булс. Тенисерката Серена Вилијамс изјавила дека носи ист пар чорапи за
време на целата победничка серија и ги пере само кога губи.
3. Тие можат да
ве поврзат со вашата култура
Суеверијата можат да бидат дел од споделените традиции
кои ви помагаат да се чувствувате поврзани со вашата култура, религија или
наследство.
На пример, во еврејската вера, јадењето јаболка и мед
симболизира слатка нова година. Во индиската култура, се вели дека закачувањето
лимони и зелени пиперки на влезот во домот го штити од несреќа.
Ризиците од
верувањето во суеверија
Постојат и негативни страни на преголемото потпирање на
суеверија. Овие верувања и ритуали можат:
• Да ги исплашат или збунат децата: Децата имаат
тенденција буквално да ги сфаќаат суеверија. Затоа е важно да бидете јасни во
вашата комуникација и да им помогнете да разберат дека овие верувања не треба
да предизвикуваат страв или грижа, нагласува д-р Алберс.
• Придонесуваат за вознемиреност: Некои луѓе почнуваат да
чувствуваат голема вознемиреност кога нивното суеверно однесување не
„функционира“, што може да создаде вознемиреност наместо да ја ублажи, вели д-р
Алберс.
• Преминуваат во други проблеми со менталното здравје:
Понекогаш потпирањето на суеверно однесување може да се претвори во фобии или
да игра улога во опсесивно-компулсивно нарушување (OCD). – Ако вашите суеверни
однесувања почнат негативно да влијаат на квалитетот на вашиот живот, „Ако ви одзема многу време, енергија
или пари, време е да разговарате со професионалец за ментално здравје“, вели
тој.
Извор: vecer.mk
